Με το ένα στοιχείο (γράμμα) δίπλα στο άλλο, το ανθρώπινο χέρι σχημάτιζε τις λέξεις, τις προτάσεις, τις παραγράφους, τα κείμενα. Σε στήλες τοποθετούνταν στο μάρμαρο για να δεθούν και να σχηματιστεί η σελίδα. Άρχιζαν μεσημέρι και ολοκληρωνόταν η εφημερίδα, με το τύπωμα, ξημερώματα. Για ένα δισέλιδο, το πολύ τετρασέλιδο.
Τη δεκαετία του 1950 ήρθαν οι λινοτυπικές μηχανές.
Σαν θηριώδεις γραφομηχανές.
Με το μέταλλο να σχηματίζει πλέον αράδες.
Σπουδαία εξέλιξη, με το χρόνο να συντομεύεται σε μεγάλο βαθμό. Σε υπαίθριο χώρο το καζάνι όπου έλιωναν το μέταλλο, με το αντιμόνιο να γεμίζει τον αέρα…
Ο «μαρμαράς» συνέχιζε να φτιάχνει τις σελίδες χτυπώντας με το λαστιχένιο σφυρί τις αράδες, ώστε να «καθίσουν» καλά.
Τη δεκαετία του 1990 και το «Θ» πέρασε στην ηλεκτρονική σελιδοποίηση.
Ο χρόνος πλέον λειτούργησε ευεργετικά για τον άνθρωπο.
Αυτή ήταν η εύκολη πλευρά της τεχνικής εξέλιξης της εφημερίδας.
Η άλλη πλευρά είναι η ύλη του.
Εξηγεί ο ιδρυτής του «Θάρρους», Ι. Χαρ. Αποστολάκης, στο άρθρο του στο πρώτο φύλλο (4 Ιανουαρίου 1899), την επιλογή του «τίτλου μας»:
«…Και εκδίδομεν σήμερον το “Θάρρος”.
Ονομάζομεν την εφημερίδα μας ούτω, διότι αύτη έχει ανάγκην πολλού θάρρους ίνα ανταποκριθή εις τον δημοσιογραφικόν της προορισμόν.
Την ονομάζομεν “Θάρρος” διότι έπρεπε να είμεθα πολύ θαρραλέοι ίνα επιχειρήσωμεν την έκδοσιν φύλλου καθημερινού εν Καλάμαις, ένθα ούτε εβδομαδιαία φύλλα ηδυνήθησαν να συντηρηθώσι.
Την ονομάζομεν “Θάρρος” διότι τέλος, αυτής της παρορμήσεως έχει ανάγκην ο ελληνισμός ίνα προοδεύση.
Δι’ αυτό θαρρούντες προβαίνομεν, πιστεύοντες ότι το έμφρον θάρρος γεννή ήρωας».
Για πολλά χρόνια η πρώτη σελίδα του «Θ» αποτελούνταν κυρίως από άρθρα.
Από τους πρώτους δημοσιογραφικούς αγώνες της εφημερίδας και του εκδότη της ήταν η ίδρυση «Της Σχολής του Λαού».
Η ιδέα ήταν η δημιουργία μιας Σχολής, η οποία θα είχε ως έργο την εκμάθηση γραφής και ανάγνωσης στους αναλφάβητους ενήλικες. Η πεποίθηση ήταν πως έτσι οι άνθρωποι θα όριζαν τη ζωή τους.
Έπειτα από χρόνια δημιουργήθηκε «Η Λαϊκή Σχολή».
Άλλοι αγώνες ήταν ο ηλεκτροφωτισμός της πόλης, ώστε να εκλείψουν οι ισχνές λάμπες πετρελαίου, καθώς και η υδροδότηση, για να αντικαταστήσει το τρεχούμενο νερό εκείνο του πηγαδιού και των νερουλάδων.
«Μάχες» για τις πλημμύρες από το Νέδοντα.
Αριστερά των πρώτων σκαλιών του ναού του Αγίου Νικολάου, στον τοίχο της γωνιακής οικοδομής, υπάρχει ακόμα μια μικρή στρογγυλή σιδερένια μπάλα, που αποτελούσε το υδρόμετρο του Νέδοντα, όταν αυτός υπερχείλιζε!
Γι’ αυτό και ο Γεώργιος Βεντήρης, από την Αθήνα πλέον, έγραφε για τα 40 χρόνια από την ίδρυση του «Θ»:
«… Ήλθε ο Ιωάννης Αποστολάκης. Ούτε μηχανές, ούτε συστήματα ανακάλυψε. Έδωσε στον τόπο του την εφημερίδα – είδησι, την εφημερίδα όχι “οργίλον” άρθρον, την εφημερίδα – βλέμμα πέρ’ από το Νέδοντα.
Μα κοντά σ’ αυτό και γι’ αυτό, το αίμα της καρδιάς του.
Έπειτα ήλθαν οι πλατείς δρόμοι, τα μεγάλα πλοία, το φως στα μέτωπα των ανθρώπων.
Και η σκιά του κάστρου δεν αγγίζει πια την καρδιά της πολιτείας».
Αυτό το «όχι “οργίλον” άρθρον» εγράφετο καθημερινά στις 7.00 το βράδυ. Εκείνη την ώρα επέλεγαν τα πρωτοπαλίκαρα του Μαυρομιχάλη να κάνουν την εμφάνισή τους στα γραφεία του «Θ» προς γνώση και συμμόρφωση…
Αφού αυτή «η επίσκεψη» έγινε πλέον καθημερινή συνήθεια, ο Ι.Χ. Αποστολάκης αντέδρασε προμηθευόμενος ένα περίστροφο, το οποίο είχε μόνιμα στο δεξί επάνω συρτάρι του γραφείου του, και το οποίο, όταν έγραφε, τοποθετούσε δίπλα στα χειρόγραφά του. Προς γνώση και συμμόρφωση…
Παθιασμένοι οι αγώνες του «Θ» τόσο για τους τοπικούς άρχοντες όσο και για τους εθνικούς ηγέτες.
Όλα αυτά παραμένουν ζωντανά μέσα από το σωζόμενο αρχείο του.
Για 118 χρόνια η ιστορία αυτού του τόπου και η ύπαρξη του «Θ» προχωρούν πλάι πλάι. Μέσα από φυσικές καταστροφές, πολέμους, εμφύλιους, δικτατορίες.
Με πένες που άρχισαν να γράφουν στο «Θ» καταλήγοντας σε αθηναϊκές εφημερίδες, με τα ονόματά τους, για όσους γνωρίζουν, να αποτελούν ιστορία τόσο της δημοσιογραφίας όσο και της λογοτεχνίας (Κώστας Αθάνατος, Γεράσιμος Λύχνος, Γ. Βεντήρης, Ν. Βεντήρης, Π. Τσιμπιδάρος, Γ. Φτέρης κ.ά.).
Γι’ αυτό είναι, τουλάχιστον, αδαής όποιος έγραψε: «Τέλος εποχής για τα παραδοσιακά Μέσα Ενημέρωσης».
Γιατί η ιστορία και η παράδοση ενός Μέσου, μέσα από τη συνεχή του παρουσία, απαιτεί «έμφρον θάρρος», μα πάνω απ’ όλα «…το αίμα της καρδιάς του».
Γράφοντας αυτό το άρθρο, συνειδητοποιώ πως αυτή η συνέχεια των 118 χρόνων ανήκει μόνο στον «Τίτλο μας».
Άνθρωποι πολλοί εργάστηκαν στη σκιά αυτού του τίτλου και έφυγαν…
Καταθέτοντάς του το «αίμα της καρδιάς τους…».
Γι’ αυτό και τούτο το άρθρο για τα 118 χρόνια υπογράφεται από…
Το «Θάρρος»
“Θάρρος”: Η ιστορία των 118 χρόνων του (1899 – 2017)
