Ως γνωστόν, από την πρώτη του έτους η δωρεάν διάθεση πλαστικής σακούλας στα περισσότερα καταστήματα πέρασε στο παρελθόν, αφού με νόμο θα πωλείται αντί τεσσάρων λεπτό, ενώ στη συνέχεια η τιμή θα ανέβει, με στόχο σε βάθος χρόνου την κατάργησή της.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, το κόστος επιβλήθηκε προκειμένου ο καταναλωτής να αποτρέπεται να χρησιμοποιεί πλαστικές σακούλες και να στραφεί σε άλλους τρόπους για να μεταφέρει τα ψώνια του. Σε πολλές χώρες του εξωτερικού αυτό το μέτρο ισχύει εδώ και χρόνια, με τους εκεί καταναλωτές να μεταφέρουν τα ψώνια με επαναχρησιμοποιημένες τσάντες, με τα κλασικά καροτσάκια της λαϊκής, κρατώντας τα στα χέρια είτε, τέλος, παίρνοντας κενά χαρτοκιβώτια από προϊόντα που το ίδιο το καταστήματα έχει τοποθετήσει σε κάποιο σημείο προκειμένου να εξυπηρετεί τους πελάτες του.
Για τα δεδομένα της χώρας μας αυτή η αλλαγή είναι περίεργη, αλλά, όπως φαίνεται, θα εφαρμοστεί, καθώς εύκολα μπορεί να ελεγχθεί μέσω της απόδειξης που δίδεται στον πελάτη.
Από την άλλη, βέβαια, μην ξεχνάμε ότι ζούμε στην Ελλάδα, μία από τις ελάχιστες χώρες που κατάφερε να μην ισχύσει ο νόμος της καπνοαπαγόρευσης, οπότε και σε αυτό το ζήτημα μπορούμε να περιμένουμε τα πάντα.
Πάντως, οι πρώτες μέρες ισχύος του νόμου δείχνουν ότι αυτός εφαρμόζεται. Έτσι, οι καταναλωτές είτε καταφεύγουν σε μία από τις παραπάνω λύσεις είτε αγοράζουν την κάθε σακούλα αντί τεσσάρων λεπτών του ευρώ.
Εμείς βρεθήκαμε έξω από σούπερ μάρκετ της πόλης και μιλήσαμε με καταναλωτές που μόλις είχαν κάνει τα ψώνια τους, ψώνια από καταστήματα, δηλαδή, που η πλαστική σακούλα είχε την τιμητική της.
Άντα και Βασιλική
«Είναι περιττό έξοδο να πληρώνουμε και τη σακούλα από το σούπερ μάρκετ. Έτσι, αφού πήραμε λίγα πράγματα, αποφασίσαμε να τα μεταφέρουμε στα χέρια. Αυτό, βέβαια, που κάνουμε τώρα δε θα το κάναμε, αν η σακούλα ήταν δωρεάν όπως πριν» είπαν η Άντα και η Βασιλική.
Όσο για το τι θα κάνουν όταν θα έχουν να αγοράσουν περισσότερα πράγματα, απάντησαν ότι θα καταφύγουν στις τσάντες πολλαπλών χρήσεων.
Κώστας
«Δε διαφωνώ με το να πληρώνω την τσάντα, αλλά όχι να κάνουμε και διαφήμιση έτσι. Θα προτιμούσα οι σακούλες να είναι χωρίς καμία φίρμα. Από εκεί και πέρα, δεν ξέρω αν θα συνεχίσω να πληρώνω σακούλες».
Μιχάλης
«Δεν είναι κάτι περίεργο για εμένα, αφού ήδη πληρώναμε σακούλες σε άλλο σουπερ μάρκετ της πόλης, οπότε είναι κάτι που θα συνεχίσω να κάνω χωρίς να αλλάζει κάτι».
Ελένη
«Το σύστημα αυτό είναι μια σαχλαμάρα, έτσι και αλλιώς και οι σακούλες που μόλις αγόρασα πάλι στη θάλασσα θα καταλήξουν, όπως γινόταν και στο παρελθόν».
Ντίνα
«Είναι υπέροχο αυτό το μέτρο. Μάλιστα, εγώ είχα σταματήσει να χρησιμοποιώ τέτοιες σακούλες εδώ και καιρό. Χρησιμοποιώ υφασμάτινη τσάντα και νομίζω ότι θα πρέπει να καταργηθούν εντελώς οι πλαστικές, αφού δεν είναι λογικό να σου ζητούν να πληρώνεις. Επίσης, υπάρχουν και επαναχρησιμοποιούμενες, που κοστίζουν μόλις 60 λεπτά. Έτσι, μπορεί κάποιος να την αγοράσει και να την έχει για πολύ καιρό».
Πένυ
«Μου φάνηκε λίγο περίεργο που η ταμίας με ρώτησε αν θέλω σακούλα και ότι αυτή πλέον χρεώνεται, αλλά πρέπει να αποδεχθούμε κάποια στιγμή ότι όλα γίνονται σύμφωνα με την τρόικα. Έτσι πλέον πρέπει να μας φαίνεται φυσιολογικό».
Ανδριανή
«Αναγκαστικά πήρα σακούλα πολλαπλών χρήσεων, αφού δεν είναι λογικό να πληρώνω κάθε φορά τη σακούλα, σακούλα μάλιστα που μέχρι να φτάσω στο σπίτι θα έχει σκιστεί. Ως μέτρο είναι μια βλακεία και μισή, αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή»
Γωγώ
«Και στο παρελθόν προσπαθούσα να βάζω τα πράγματα σε λίγες σακούλες, οπότε πλέον απλά αγόρασα σακούλες πολλαπλών χρήσεων. Ως μέτρο το θεωρώ περιττό, αφού δεν είναι η σακούλα που δημιουργεί το πρόβλημα. Τόσα προϊόντα είναι σε πλαστικές συσκευασίες, η σακούλα ενοχλεί; Κατά τη γνώμη μου, αυτό γίνεται για να μαζέψουν χρήματα και όχι για να καθαρίσουν το περιβάλλον όπως λένε».
Αντώνης
«Είναι υπουργική απόφαση και τα σκυλιά δεμένα λοιπόν. Σήμερα αγόρασα σακούλες με βάση πόσες χρειαζόμουν για να μεταφέρω αυτά που αγόρασα».
Αλέξια
«Οι σακούλες είναι σταγόνα στον ωκεανό για την προστασία του περιβάλλοντος. Τα δε 4 λεπτά δεν είναι τίποτα μπροστά σε αυτά που πληρώνουν οι καταναλωτές.
Έτσι πιστεύω ότι είναι ένα μέτρο άνευ σημασίας και λόγω πρακτικότητας θα συνεχίσουμε να παίρνουμε σακούλες».
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ 23 ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών εξέδωσε ένα χρήσιμο οδηγό με 23 ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά με τη νέα νομοθεσία για την πλαστική σακούλα, που ισχύει από την αρχή του νέου έτους.
Χρέωση πλαστικής σακούλας
1. Γιατί οι πλαστικές σακούλες επιβαρύνουν το περιβάλλον;
-Γιατί διαλύονται σε μικρότερα κομμάτια εύκολα και καταλήγουν στη θάλασσα
-Ένα στα δύο απορρίμματα στο βυθό της θάλασσας στην Ελλάδα είναι πλαστικές σακούλες (πηγή: Life Debag)
-Ένα στα τέσσερα ψάρια ανοιχτής θαλάσσης μπορεί να περιέχει μικροπλαστικά
-Έως το 2050 θα υπάρχουν πιο πολλά πλαστικά στη θάλασσα παρά ψάρια
-Για το 2017, στην Ελλάδα αντιστοιχεί η μεγαλύτερη χρήση πλαστικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση με περίπου 400 σακούλες κατά κεφαλήν ανά έτος (πηγή: ΙΕΛΚΑ).
2. Γιατί χρεώνονται οι πλαστικές σακούλες;
-Για να περιοριστεί η χρήση τους, ο νόμος 4496/2017 επιβάλλει από την 1η Ιανουαρίου 2018 περιβαλλοντικό τέλος για τις λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς
-Αποτελεί μέρος της εναρμόνισης της ελληνικής νομοθεσίας με ευρωπαϊκή οδηγία.
3. Γιατί η ελάχιστη χρέωση είναι 0,04 ευρώ;
-Γιατί ο παραπάνω νόμος ορίζει περιβαλλοντικό τέλος 0,03 ευρώ συν ΦΠΑ 24%, δηλαδή σύνολο 0,0372 ευρώ ανά σακούλα. Λόγω της ελάχιστης υποδιαίρεσης του ευρώ (0,01 ευρώ) η συνολική χρέωση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 0,04 ευρώ ανά σακούλα.
Αξιοποίηση περιβαλλοντικού τέλους
4. Πού πάνε τα χρήματα του περιβαλλοντικού τέλους;
Τα ποσά αποδίδονται από τους εμπόρους μέσω του μηχανισμού είσπραξης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ).
Παγκόσμια πρωτοβουλία
5. Τι γίνεται στον υπόλοιπο κόσμο;
-Οι περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν ήδη εναρμονιστεί με την ευρωπαϊκή οδηγία
-Χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία έχουν απαγορεύσει τη χρήση πλαστικής σακούλας μεταφοράς
-Χώρες όπως η Ολλανδία και η Ιρλανδία έχουν επιβάλει αντίστοιχο τέλος, ύψους 0,25 ευρώ και 0,22 ευρώ, αντίστοιχα
-Πάνω από 35 χώρες ανά τον κόσμο έχουν απαγορεύσει πλήρως τη χρήση πλαστικής σακούλας μεταφοράς.
Οξοδιασπώμενες & βιοδιασπώμενες σακούλες
6. Γιατί δε χρησιμοποιούνται πλέον οξοδιασπώμενες σακούλες;
– Σύμφωνα με την προαναφερθείσα νομοθεσία, οι οξοδιασπώμενες σακούλες απαγορεύονται
-Πρόσφατες μελέτες θεωρούν ότι οι οξοδιασπώμενες σακούλες είναι περισσότερο επιβαρυντικές για το περιβάλλον.
7. Γιατί δε βρίσκω βιοαποικοδομήσιμες σακούλες στα καταστήματα;
Η τεχνολογία των βιοαποικοδομήσιμων πλαστικών (πχ πλαστικά από άμυλο) δεν έχει εξελιχθεί επαρκώς, ώστε να είναι αποδοτική και οικονομική η χρήση τους, ειδικά σε περιοχές με θερμό κλίμα.
Δωρεάν σακούλες
8. Γιατί σε άλλα καταστήματα μου δίνουν πλαστική σακούλα δωρεάν;
Η δωρεάν διάθεση πλαστικής σακούλας απαγορεύεται.
9. Γιατί στη Λαϊκή μού δίνουν δωρεάν τη σακούλα;
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, εξαιρούνται από την επιβολή τέλους οι έμποροι περιπτέρων και του υπαίθριου εμπορίου
10. Γιατί στο τμήμα οπωροπωλείου υπάρχουν σακούλες;
Επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση η χρήση πλαστικής σακούλας με συγκεκριμένες προδιαγραφές για χύμα προϊόντα, για τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας, καθώς θεωρείται είδος συσκευασίας.
11. Γιατί τα καταστήματα διαθέτουν δωρεάν χάρτινες σακούλες;
Η νομοθεσία αφορά μόνο στις πλαστικές σακούλες.
Επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες
12. Πώς θα μεταφέρω τα ψώνια μου στο σπίτι;
Μπορείτε να προμηθευτείτε τις πλαστικές σακούλες πληρώνοντας το αντίστοιχο τέλος, αλλά προτείνεται να χρησιμοποιήσετε επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες.
13. Πωλούν όλα τα καταστήματα επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες;
Ναι, η νομοθεσία υποχρεώνει τους εμπόρους να διαθέτουν επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες μεταφοράς σε εμφανές σημείο.
14. Θα χρειαστώ παραπάνω από μία επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες;
Ναι, ένα νοικοκυριό εκτιμάται ότι θα χρειαστεί 3 με 4 επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες για να καλύψει τις ανάγκες των αγορών του.
15. Οι επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες είναι απόλυτα ασφαλείς για τα τρόφιμα;
Ναι, εφόσον τηρούνται βασικοί κανόνες υγιεινής.
16. Μέχρι πόσες φορές μπορούμε να χρησιμοποιούμε τις επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες;
Δεν υπάρχει περιορισμός. Με μία ορθολογική χρήση μία επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα μπορεί να χρησιμοποιείται για χρόνια.
17.Μπορούμε να πλένουμε τις επαναχρησιμοποιούμενες τσάντες;
Ναι, εφόσον υπάρχει σχετική σήμανση στην τσάντα.
18. Μπορώ να χρησιμοποιήσω επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα μίας εταιρείας στο κατάστημα άλλης;
Ναι, δεν υπάρχει περιορισμός.
19. Τι μπορώ να κάνω για να θυμάμαι να παίρνω μαζί μου την επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα;
-Να τις αποθηκεύετε σε εμφανές σημείο σπίτι σας
-Να τις αποθηκεύετε στο αυτοκίνητο
-Να προμηθευτείτε μικρές τσάντες τσέπης.
Διαχείριση απορριμμάτων
20. Πώς θα πετάω τα σκουπίδια μου;
Ο πλέον κατάλληλος τρόπος για την αποκομιδή απορριμμάτων είναι οι σακούλες απορριμμάτων, τις οποίες βρίσκουμε στα ράφια των καταστημάτων.
21. Οι πλαστικές σακούλες απορριμμάτων γιατί δεν έχουν περιβαλλοντικό τέλος; Δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον;
Η επιβάρυνση του περιβάλλοντος από τις πλαστικές σακούλες απορριμμάτων είναι μικρότερη, καθώς έχουν διαφορετικό σχήμα και βάρος και κατά κανόνα καταλήγουν στο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων.
22. Μπορώ να ανακύκλωση τις πλαστικές σακούλες που έχω;
Ναι, σύντομα θα υπάρχουν οι διαθέσιμες υποδομές από τους Δήμους και πολλά καταστήματα λιανικής.
Περαιτέρω ενημέρωση
23. Πού μπορώ να βρω περισσότερα στοιχεία για τη μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας;
Στην ιστοσελίδαalisidagiatoperivallon.gr
Του Παναγιώτη Μπαμπαρούτση
