Θόδωρος Αντωνίου, ένας κορυφαίος της μουσικής

Ο Θόδωρος Αντωνίου (1935-2018) είχε σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας. Προσωπικότητα μεγάλης εμβέλειας, με πολύχρονη και ουσιαστική συμβολή στη μουσική έκφραση και τη μουσική παιδεία, ο Θόδωρος Αντωνίου συνέπραξε στην ώθηση της σύγχρονης δημιουργίας με τρόπο σταθερό και αταλάντευτο. Ο θάνατός του, την επομένη των Χριστουγέννων, προκάλεσε τη θλίψη στον κόσμο της μουσικής, στην Ελλάδα και διεθνώς. Ο Θόδωρος Αντωνίου ήταν ιδιαίτερα αγαπητός και με τη δράση του επί σειρά ετών στήριζε εμπράκτως τη νέα δημιουργία
 
Το “Θάρρος” πριν από τρία χρόνια περίπου είχε δημοσιεύσει ένα κείμενο του Νίκου Χριστόπουλου (τοπικός σύμβουλος Ασπροχώματος με την παράταξη “Ανοιχτός Δήμος- Ενεργοί Πολίτες), στο οποίο γινόταν αναφορά για τη σχέση του με τον, επίσης, μεγάλο Έλληνα συνθέτη Γιάννη Χρήστου. Ακολουθεί το κείμενο:
 
“Ο συνθέτης και μαέστρος Θόδωρος Αντωνίου είναι ένας από τους κορυφαίους μουσικούς της γενιάς του. Έχει συνθέσει περισσότερα από 450 έργα, τόσο στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο. Επί σειρά ετών δίδαξε μουσική στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και της Γιούτα, στη Μουσική Ακαδημία της Φιλαδέλφιας και στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης. Είναι ο πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών τα τελευταία 25 χρόνια, και από το 2012 τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Υπήρξε στενός συνεργάτης, αλλά και φίλος του πρωτοπόρου Έλληνα συνθέτη Γιάννη Χρήστου. Το 1968, στο Μόναχο, οργάνωσε το αφιέρωμα στη σύγχρονη ελληνική μουσική, όπου διηύθυνε  για πρώτη φορά το έργο του Χρήστου Αναπαράστασις Ι, «Ο Βαρύτονος», με τη Νέλλη Σεμιτέκολο στο πιάνο και τον Σπύρο Σακκά στο ρόλο του αφηγητή. Ακριβώς την επόμενη χρονιά, το 1969, και πάλι στο Μόναχο, παρουσιάζει το Αναπαράστασις ΙΙΙ, «Ο Πιανίστας», με την εμβληματική μορφή του Γρηγόρη Σεμιτέκολο, του πλέον γνήσιου σουρεαλιστή Έλληνα ζωγράφου, στον κεντρικό ρόλο.
Τα συγκεκριμένα έργα, έπειτα από 45 περίπου χρόνια, ο κ. Αντωνίου τα διδάσκει στους μαθητές του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας, και θα διευθύνει στη συναυλία που θα δοθεί σήμερα Τρίτη, 6 Ιανουαρίου, στις 8.00 μ.μ. στο ΔΗΠΕΘΕΚ, στο πλαίσιο του τριήμερου αφιερώματος στο σπουδαίο συνθέτη Γιάννη Χρήστου.
Βασική επιδίωξη παραμένει η γνωριμία των μελλοντικών μουσικών της πόλης μας με το έργο, αλλά και την ιδιαίτερη προσωπικότητα του Χρήστου. Επίσης η παρουσίαση μιας αξεπέραστης πρωτοποριακής μουσικής στο κοινό της Καλαμάτας. Χαρακτηριστικά αναφέρει πως ο Γιάννης Χρήστου «ήταν ένας πραγματικά πρωτοποριακός καλλιτέχνης. Ένας καλλιτέχνης – άνθρωπος με οράματα, που ξανοιγόταν σε πολύ προχωρημένες αλλά ταυτόχρονα και σύγχρονες αντιλήψεις της τέχνης, της φιλοσοφίας και της επικοινωνίας…».
Και συνεχίζει διευκρινίζοντας ότι η πρωτοποριακή τάση που διέκρινε τον Χρήστου, «βασιζόταν, κυρίως, στην ευρύτερη μόρφωσή του. Όχι μόνο στη μουσική αλλά και στη φιλοσοφία, στην ψυχολογία και τις άπειρες γνώσεις που είχε για πολιτισμούς λαών και θρησκειών εκτός Ευρώπης…».
Ωστόσο, όπως περιγράφει ο κ. Αντωνίου για την ξεχωριστή περίπτωση του καλλιτέχνη Γιάννη Χρήστου, αποτελεί αντικειμενικά παράδοξο το γεγονός ότι παραμένει άγνωστος στο ευρύτερο κοινό της Ελλάδας, της χώρας του, ακόμα κι έπειτα από μισό αιώνα.
Συγκεκριμένα, ο κ. Αντωνίου αναφέρει: «Η περίπτωση Γιάννη Χρήστου νομίζω ότι αναγνωρίστηκε κυρίως στους κύκλους των ειδικών. Αν θέλετε, εγώ τον θεωρώ τον πρώτο και μοναδικό σουρεαλιστή της μουσικής (βεβαίως, ο όρος “μουσικός σουρεαλισμός” είναι ακόμα ανύπαρκτος). Για παράδειγμα, στο έργο που έγραψε για μένα, την Αναπαράσταση Ι (ο Βαρύτονος), αυτά που συμβαίνουν, μόνο σε όνειρο ή μέσα στα πλαίσια του σουρεαλισμού μπορούν να ισχύουν.
Ο μαέστρος, αντί να διευθύνει με τον καθιερωμένο τρόπο, κατευθύνει την ορχήστρα με σήματα της οδικής κυκλοφορίας, όπως κόκκινο, κίτρινο, πράσινο. Ή για να προκληθεί κατάσταση πανικού, ο μαέστρος και οι εκτελεστές διαβάζουν “οδηγίες εγκατάλειψης πλοίου σε περίπτωση ναυαγίου” κ.ο.κ. Αλλά το κύριο χαρακτηριστικό του, σε όλες τις εποχές του, είναι το δραματικό στοιχείο. Επίσης, έθεσε ερωτηματικά και βρήκε ορισμένες λύσεις. Εκφράστηκε με την ουσία της πρωτοπορίας χρησιμοποιώντας τα πλέον σύγχρονα μέσα της εποχής του…».
Η  πολύχρονη συνεργασία τους, αλλά και η φιλία που μοιράστηκε μαζί του, επιτρέπουν στον κ. Αντωνίου να εστιάζει ουσιαστικά στον ψυχισμό του Γιάννη Χρήστου: «Πλησίαζε βαθιά τον άνθρωπο. Ήταν ένας βαθυστόχαστος δημιουργός της ανθρώπινης ψυχής, της ανθρώπινης δύναμης, αλλά και των ανθρώπινων αδυναμιών. Ναι, νομίζω ότι ο Γιάννης Χρήστου ήταν μια ισχυρή προσωπικότητα. Μια προσωπικότητα ανεπανάληπτη. Πιστεύω πως πάντα θα υπάρχουν οι άνθρωποι που θα τον εξερευνούν και θα τον ανακαλύπτουν όλο και περισσότερο…».