Πόσες από εμάς, άραγε, έχουν αναρωτηθεί τι θα γινόταν «αν»… Αν δεν είχαν κάνει έγκαιρα εκείνο το προγραμματισμένο ραντεβού με το γυναικολόγο, αν δεν είχαν κάνει εκείνες τις εξετάσεις που είχαν ακούσει επανειλημμένα από το περιβάλλον τους, αν δεν είχαν ρωτήσει για να ενημερωθούν όταν ακόμη υπήρχε χρόνος. Κι από την άλλη πλευρά, τι θα μπορούσε να είχε πάει διαφορετικά αν είχαμε προλάβει να κάνουμε νωρίτερα εκείνες τις εξετάσεις, προτού έρθουμε προ τετελεσμένου γεγονότος;
Κάθε χρόνο 4.500 γυναίκες διαγιγνώσκονται πανελλαδικά με καρκίνο του μαστού, ενώ άλλες 600 με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Αυτό που ξεχνάμε, όμως, ή δε λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη μας είναι η φράση: «Η πρόληψη σώζει ζωές!».
Ο λόγος, λοιπόν, που δημοσιεύεται η παρακάτω συζήτηση με τους γιατρούς της Κλινικής City Hospital στην Καλαμάτα είναι για να αφυπνιστούν οι γυναίκες κάθε ηλικίας και να προχωρήσουν στις αναγκαίες γυναικολογικές εξετάσεις, τις οποίες μάλιστα το υπουργείο Υγείας παρέχει δωρεάν.
Μιχάλης Μιχαήλ: Η σημασία της προληπτικής μαστογραφίας και το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά»
Ο γιατρός Μιχάλης Μιχαήλ, διευθυντής του Ακτινολογικού Τμήματος της Κλινικής City Hospital, μιλά για τη σημασία της προληπτικής μαστογραφίας, τις επιστημονικές δυνατότητες της εξέτασης και τη συμβολή του κρατικού προγράμματος στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού.
Αυτό που αναφέρει χαρακτηριστικά στο «Θ» για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε, είναι ότι ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την πιο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες, αλλά η έγκαιρη διάγνωση αυξάνει τα ποσοστά επιβίωσης σε ποσοστά που ξεπερνούν το 95%. Η δε τακτική προληπτική μαστογραφία είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία πρόληψης. Κι όπως υπογραμμίζει, το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» έχει φέρει τη δωρεάν εξέταση πιο κοντά σε χιλιάδες γυναίκες.
-Σε ποια ηλικία συνιστάται να ξεκινά ο τακτικός προληπτικός έλεγχος με μαστογραφία;
Η σύσταση είναι οι γυναίκες να ξεκινούν τον προληπτικό έλεγχο με μαστογραφία από την ηλικία των 40 ετών και να τον επαναλαμβάνουν κάθε 1-2 χρόνια, ανάλογα με το ιατρικό ιστορικό και τις συστάσεις του γιατρού τους.
Σε γυναίκες που έχουν αυξημένο κίνδυνο – για παράδειγμα λόγω οικογενειακού ιστορικού ή γονιδιακών μεταλλάξεων όπως τα BRCA1 και BRCA2 – ο έλεγχος ξεκινά νωρίτερα.
–Ποια είναι η σημασία της προληπτικής μαστογραφίας για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού;
Η μαστογραφία μπορεί να ανιχνεύσει αλλοιώσεις ή όγκους πολύ πριν γίνουν αντιληπτοί με την ψηλάφηση. Αυτό σημαίνει ότι ο καρκίνος μπορεί να εντοπιστεί σε αρχικό στάδιο, όταν η θεραπεία είναι πιο αποτελεσματική και λιγότερο επεμβατική, ενώ ο όγκος δεν έχει δώσει μεταστάσεις σε άλλα όργανα. Είναι, ουσιαστικά, ένα εργαλείο που σώζει ζωές.
–Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθεί μια γυναίκα για να ενταχθεί στο πρόγραμμα και πόσο εύκολη είναι η πρόσβαση στη δωρεάν μαστογραφία;
Το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» στέλνει αυτοματοποιημένα προσκλήσεις σε γυναίκες ηλικίας 50 έως 69 ετών μέσω της άυλης συνταγογράφησης. Η πρόσβαση είναι εξαιρετικά εύκολη: οι γυναίκες λαμβάνουν ενημερωτικό μήνυμα, κλείνουν ραντεβού και εξετάζονται δωρεάν σε συμβεβλημένα δημόσια και ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα. Στόχος είναι να μην υπάρχει κανένα εμπόδιο – ούτε οικονομικό ούτε γραφειοκρατικό. Στην κλινική μας μπορείτε να καλέσετε στο τηλεφωνικό κέντρο και να ενημερωθείτε εάν είστε δικαιούχος του προγράμματος μέσω του ΑΜΚΑ σας, ώστε να σας προγραμματιστεί άμεσα ραντεβού.
–Σε τι ποσοστό μπορεί η μαστογραφία να ανιχνεύσει έγκαιρα κακοήθειες και ποια είναι η επιστημονική της ακρίβεια;
Η ευαισθησία της μαστογραφίας για εντοπισμό κακοήθειας κυμαίνεται από 85% έως 95%, ιδιαίτερα στις γυναίκες άνω των 50 ετών. Είναι μια ιδιαίτερα αξιόπιστη εξέταση. Είναι σημαντικό, όμως, να συνοδεύεται από τακτική κλινική εξέταση και άλλες διαγνωστικές μεθόδους, εφόσον χρειάζεται. Σημειώνεται εδώ ότι η ακρίβεια της εξέτασης εξαρτάται και σε μεγάλο βαθμό από τη μορφολογία του μαστού.
Η κλινική διαθέτει έναν υπερσύγχρονο μαστογράφο, που έχει τη δυνατότητα τομοσύνθεσης. Λαμβάνει εξαιρετικής ευκρίνειας εικόνες με πολύ χαμηλή δόση ακτινοβολίας, κι αυτό είναι το πιο αξιοσημείωτο.
–Έχετε διαπιστώσει αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στον προληπτικό έλεγχο από τότε που ξεκίνησε το πρόγραμμα;
Ναι, υπάρχει σημαντική αύξηση. Πολλές γυναίκες που ίσως δίσταζαν ή αμελούσαν τον έλεγχο, πλέον ανταποκρίνονται, καθώς η πρόσκληση έρχεται οργανωμένα και η διαδικασία είναι απλή. Ειδικά όταν η πρόληψη γίνεται μέρος της καθημερινότητας, οι γυναίκες κινητοποιούνται ευκολότερα. Χιλιάδες γυναίκες έχουν ήδη υποβληθεί σε δωρεάν μαστογραφία από την έναρξη του προγράμματος, με πολλές να δηλώνουν πως ήταν η πρώτη φορά που υποβλήθηκαν σε τέτοιο έλεγχο. Αυτό αποδεικνύει τη σημασία της ενεργητικής ενημέρωσης και της απλοποιημένης πρόσβασης.
–Τι θα μπορούσε να βελτιωθεί στο πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» για να φτάσει σε ακόμη περισσότερες γυναίκες;
Θα μπορούσε να ενισχυθεί η κινητή μονάδα προληπτικών ελέγχων για απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές, να επεκταθεί το ηλικιακό εύρος συμμετοχής (π.χ. νεότερων γυναικών με αυξημένο κίνδυνο, έπειτα από αξιολόγηση κινδύνου), καθώς και να βελτιωθεί η ενημέρωση των πολιτών μέσα από στοχευμένες καμπάνιες ευαισθητοποίησης, ιδιαίτερα σε περιοχές με χαμηλή συμμετοχή. Βεβαίως, τα απομακρυσμένα Κ.Υ. και οι γιατροί που τα στελεχώνουν, θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά, για να υπάρχει απευθείας ενημέρωση των γυναικών της περιφέρειας.
-Αν θα στέλνατε ένα μήνυμα σε όλες τις γυναίκες, ποιο θα ήταν αυτό;
Η πρόληψη είναι δύναμη. Η μαστογραφία δεν είναι μια απλή εξέταση, είναι μια πράξη φροντίδας προς τον εαυτό μας. Αφιερώνουμε λίγο χρόνο, για να χαρίσουμε στον εαυτό μας περισσότερα και καλύτερα χρόνια ζωής.
Απόστολος Ζολώτας: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζει κάθε γυναίκα για το Τεστ Παπ και το HPV DNA test
Η συζήτηση με τον Απόστολο Ζολώτα, γυναικολόγο και χειρουργό μαστού, αφορούσε στη σημασία του τακτικού γυναικολογικού ελέγχου και πώς τα δημόσια προγράμματα, όπως το «Δοξιάδης», φέρνουν την πρόληψη πιο κοντά σε κάθε γυναίκα.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι μια νόσος που μπορεί να προληφθεί σχεδόν πλήρως, αρκεί να εντοπιστεί εγκαίρως. Τα τελευταία χρόνια, δε, ο τακτικός έλεγχος μέσω του Τεστ Παπ και του HPV-DNA test έχει αποδειχθεί σωτήριος για την υγεία των γυναικών, συμβάλλοντας στη μείωση των ποσοστών θνησιμότητας.
Ο κ. Ζολώτας είναι ο υπεύθυνος ιατρός του προληπτικού προγράμματος της Κλινικής City Hospital και απαντά σε όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τις δύο αυτές εξετάσεις.
–Ποιος είναι ο βασικός σκοπός του Τεστ Παπ και του HPV DNA test και γιατί θεωρούνται τόσο σημαντικά στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;
Βασικός στόχος αυτών των τεστ είναι να εντοπίσουν είτε τον ίδιο τον ιό HPV είτε τις κυτταρικές αλλοιώσεις που προκαλεί, πριν εξελιχθούν σε καρκίνο. Το Τεστ Παπ ελέγχει τα κύτταρα του τραχήλου για αλλοιώσεις, ενώ το HPV DNA test ανιχνεύει άμεσα τον ιό. Ο συνδυασμός τους αυξάνει σημαντικά την αποτελεσματικότητα της πρόληψης.
–Από ποια ηλικία και με ποια συχνότητα θα πρέπει μια γυναίκα να ξεκινήσει να κάνει το Τεστ Παπ;
Η πρόληψη ξεκινά από την ηλικία των 21 ετών. Αν τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά, το τεστ μπορεί να επαναλαμβάνεται κάθε 3 χρόνια. Από τα 30 και μετά, μπορεί να συνδυαστεί με HPV DNA test και να γίνεται κάθε 5 χρόνια, πάντα με βάση τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού.
–Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την εμφάνιση αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας;
Η μόλυνση με τον ιό HPV είναι ο βασικός παράγοντας. Τον κίνδυνο αυξάνουν, επίσης, το κάπνισμα, η πρώιμη έναρξη σεξουαλικών σχέσεων, η ύπαρξη πολλών σεξουαλικών συντρόφων, καθώς και η μειωμένη ανοσολογική άμυνα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η τακτική παρακολούθηση είναι ακόμα πιο αναγκαία.
–Ποιο μήνυμα θα στέλνατε σε γυναίκες που αποφεύγουν αυτές τις εξετάσεις λόγω ντροπής ή προκαταλήψεων;
Το πιο σημαντικό μήνυμα είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φυσιολογικό από τη φροντίδα της υγείας μας. Οι γυναικολογικές εξετάσεις είναι απλές, ανώδυνες και, κυρίως, σωτήριες. Κάθε γυναίκα έχει δικαίωμα – και ευθύνη – να φροντίζει τον εαυτό της χωρίς φόβο και ντροπή. Ας βάλουμε την υγεία μας σε προτεραιότητα, κι ας αφήσουμε πίσω τις προκαταλήψεις.
–Ποια είναι τα πιο συχνά ευρήματα σε αυτά τα τεστ και πώς καθορίζεται η περαιτέρω αντιμετώπιση;
Συνήθως βρίσκουμε ήπιες αλλοιώσεις, που απλώς παρακολουθούμε. Σε περιπτώσεις σοβαρότερων αλλοιώσεων, προχωρούμε σε πιο εξειδικευμένες εξετάσεις, όπως κολποσκόπηση ή και θεραπευτικές παρεμβάσεις. Το σημαντικό είναι ότι όλα αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν πλήρως, αν εντοπιστούν έγκαιρα.
–Πώς έχει συμβάλει η χρήση αυτών των τεστ στη μείωση των ποσοστών καρκίνου τα τελευταία χρόνια;
Η συμβολή είναι τεράστια. Στις χώρες όπου εφαρμόζονται συστηματικά, τα τεστ έχουν μειώσει τα ποσοστά θανάτου από καρκίνο τραχήλου της μήτρας έως και 70%. Είναι από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις επιτυχημένης προληπτικής ιατρικής.
–Ποια είναι η σημασία του προγράμματος «Δοξιάδης» στην πρόσβαση των γυναικών στον τακτικό έλεγχο;
Το πρόγραμμα «Σπύρος Δοξιάδης» αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για τη δημόσια υγεία. Δίνει τη δυνατότητα σε γυναίκες από ευάλωτες ομάδες – όπως ανασφάλιστες, άνεργες ή γυναίκες σε απομακρυσμένες περιοχές – να έχουν δωρεάν πρόσβαση σε βασικές προληπτικές εξετάσεις, όπως το Τεστ Παπ.
–Έχει αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών στις εξετάσεις αυτές τα τελευταία χρόνια;
Παρατηρούμε θετικά βήματα. Η ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η ευκολότερη πρόσβαση έχουν ενισχύσει τη συμμετοχή. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα περιθώριο βελτίωσης, κυρίως στις αγροτικές περιοχές και σε ομάδες που παραμένουν στο περιθώριο της υγειονομικής φροντίδας.
–Τι ποσοστά ίασης υπάρχουν σε περίπτωση ευρημάτων;
Όταν η διάγνωση γίνει εγκαίρως, τα ποσοστά ίασης ξεπερνούν το 90%. Γι’ αυτό και επιμένουμε τόσο έντονα στην πρόληψη. Με τακτικό έλεγχο, ο καρκίνος του τραχήλου μπορεί να προληφθεί πλήρως.
Της Χριστίνας Μανδρώνη
