Παρά τις έντονες αντιδράσεις που έχουν εκδηλωθεί από τοπικούς φορείς, συλλόγους και περιβαλλοντικές οργανώσεις, το έργο του μικρού υδροηλεκτρικού στη Νέδα φαίνεται να περνά στο στάδιο υλοποίησης.
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδος και Ιονίου (Διεύθυνση Περιβάλλοντος & Χωρικού Σχεδιασμού Πελοποννήσου) ενέκρινε τους περιβαλλοντικούς όρους για την κατασκευή και λειτουργία του Μικρού Υδροηλεκτρικού Έργου (ΜΥΗΕ), εγκατεστημένης ισχύος 0,90 MW, που θα υλοποιηθεί από την εταιρεία «Υδροδυναμική Πελοποννήσου Α.Ε.».
Το δε έργο χωροθετείται στον ποταμό Νέδα, στα διοικητικά όρια της Κοινότητας Νέδας, της Δημοτικής Ενότητας Είρας του Δήμου Οιχαλίας.
Η απόφαση, που συνοδεύεται από πολυσέλιδο σκεπτικό και αξιολόγηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (η οποία έχει κατατεθεί από το Μάρτιο του 2023), δίνει το πράσινο φως σε μια επένδυση που φιλοδοξεί να ενταχθεί στο πλαίσιο της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αλλά παράλληλα εγείρει σοβαρές ενστάσεις.
Υπενθυμίζεται πως έχουν κατατεθεί μελέτες (και βρίσκονται σε εκκρεμότητα) για άλλα δύο υδροηλεκτρικά εργοστάσια σε περιοχές του Ταϋγέτου και συγκεκριμένα στα ρέματα Λαδιώτικο και Σιτσοβίτικο.
Οι θετικές και αρνητικές γνωμοδοτήσεις
Η διαδικασία αδειοδότησης για το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στη Νέδα ήταν μακρά και περιλάμβανε γνωμοδοτήσεις από διάφορες υπηρεσίες.
Όπως αναφέρεται στην απόφαση της Αποκεντρωμένης, θετικές απόψεις με όρους εξέφρασαν:
-Η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Ελλάδος
-Η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου και Νοτίου Ιονίου
-Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας
-Το Δασαρχείο Κυπαρισσίας και η Διεύθυνση Δασών
-Η Διεύθυνση Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου
-Το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας
-Η Διεύθυνση Υδάτων Πελοποννήσου.
Όλες αυτές οι θετικές γνωμοδοτήσεις συνοδεύτηκαν από ειδικούς όρους, που αφορούν στην προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Δεν έλειψαν, ωστόσο, και οι αρνητικές γνώμες. Η Περιφερειακή Επιτροπή Περιβάλλοντος και Χωροταξίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου γνωμοδότησε αρνητικά, ενώ η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Τριφυλίας δήλωσε αδυναμία να καταλήξει σε σαφή θέση, επικαλούμενη έλλειψη επαρκών στοιχείων.
Πέραν των θεσμικών αντιρρήσεων, καταγράφηκαν και οι έντονες αντιδράσεις του κοινού. Η Ομοσπονδία Συλλόγων Χωριών Ορεινής Μεσσηνίας «Ο Επικούριος Απόλλων», το Δίκτυο Φορέων Πολιτών «ΠελοποννηSOS» και άλλες συλλογικότητες τόνισαν ότι η κατασκευή του έργου θα επιφέρει:
-Υποβάθμιση του υδατικού συστήματος της Νέδας, που αποτελεί προστατευόμενη περιοχή
-Καταστροφή της ιχθυοπανίδας λόγω ανεπαρκούς διασφάλισης οικολογικής ροής
-Σωρευτικές επιπτώσεις, καθώς σχεδιάζονται και άλλα μικρά υδροηλεκτρικά στην ίδια λεκάνη απορροής.
Τι λέει η εταιρεία
Απαντώντας στις ενστάσεις και κατά τη διαβούλευση, η εταιρεία υπέβαλε υπόμνημα με διευκρινίσεις και πρόσθετες μελέτες, υποστηρίζοντας ότι:
-η οικολογική παροχή των 124 λίτρων ανά δευτερόλεπτο διασφαλίζει ικανοποιητική ροή στην κοίτη
-ο ποταμός Νέδα, στο σημείο εγκατάστασης, στερείται ιχθυοπανίδας, γεγονός που μειώνει τον περιβαλλοντικό κίνδυνο
-η χωροθέτηση δε συγκρούεται με ζώνες αποκλεισμού ή περιοχές ασυμβατότητας για ΜΥΗΕ.
-ο σχεδιασμός περιλαμβάνει ιχθυοδιάδρομο, ώστε να υπάρχει δυνατότητα μελλοντικής μετακίνησης πληθυσμών ψαριών, εφόσον γίνει εμπλουτισμός.
Επίσης, αναφέρεται ότι βάσει εγγράφου του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών προκύπτει καταγραφή ιχθυοπανίδας από τρεις σταθμούς δειγματοληψίας (ΕLIA, NEDA, FIGALIA), αλλά οι σταθμοί αυτοί απέχουν πολύ από τη θέση υδροληψίας του έργου και συγκεκριμένα 27 χλμ., 20 χλμ. και 12 χλμ. αντίστοιχα.
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση υιοθέτησε τα επιχειρήματα αυτά, σημειώνοντας ότι «το έργο υπηρετεί υπέρτατο δημόσιο συμφέρον ως μορφή Ανανεώσιμης Πηγής Ενέργειας», γι’ αυτό και πρέπει να προχωρήσει με αυστηρή τήρηση των περιβαλλοντικών όρων.
Το έργο
Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, σύμφωνα με τη μελέτη, θα αξιοποιήσει υψομετρική διαφορά 53,5 μέτρων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Περιλαμβάνει:
-Διάταξη υδροληψίας με στηθαίο ύψους 3,5 μ. και δεξαμενή καθίζησης φερτών
-Δεξαμενή φόρτισης με σύστημα αυτόματης ρύθμισης
-Υπόγειο χαλύβδινο αγωγό προσαγωγής μήκους 1.445 μ.
-Σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 0,90 MW σε οικόπεδο 7.193,90 τ.μ.
-Ιχθυοδιάδρομο πλάτους 1 μ. για τη διασφάλιση οικολογικής παροχής
-Δίκτυο ηλεκτρικής διασύνδεσης με την υφιστάμενη γραμμή μέσης τάσης
-Έργα οδοποιίας για πρόσβαση στο σημείο.
Η επιφάνεια επέμβασης για τα έργα υδροληψίας ανέρχεται σε 4.846,70 τ.μ., για τα έργα του σταθμού παραγωγής σε 7.193,90 τ.μ. και για τα έργα του αγωγού προσαγωγής σε 6.576,73 τ.μ. Οι συνολικές εκσκαφές για την κατασκευή του έργου διαμορφώνονται σε 24.889,43 κ.μ., ενώ για τις επιχώσεις θα απαιτηθούν 11.587,14 κ.μ. Συνεπώς η τελική περίσσεια χωματισμών ανέρχεται σε 13.302,29 κ.μ.
Η παραγόμενη ενέργεια θα εντάσσεται στο δίκτυο, ενώ το νερό θα επιστρέφει στην κοίτη μετά τη χρήση του.
Η ΜΠΕ υποστηρίζει ότι το έργο δε θα επηρεάσει σημαντικά το υδατικό σύστημα της Νέδας. Ωστόσο, η τοπική κοινωνία παραμένει δύσπιστη. Κάτοικοι και σύλλογοι τονίζουν τη σημασία του ποταμού ως φυσικού θησαυρού, τόπου αναψυχής, αλλά και πολιτιστικού συμβόλου.
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση αντέτεινε ότι το έργο δεν περιλαμβάνει αποταμίευση, επομένως η αλλοίωση της ροής θα είναι περιορισμένη. Παράλληλα, η ύπαρξη ιχθυοδιαδρόμου θεωρείται κρίσιμη για την προστασία του οικοσυστήματος.
Η Νέδα αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της Ορεινής Μεσσηνίας. Τοπικοί σύλλογοι μιλούν για «υποβάθμιση ενός μοναδικού ποτάμιου οικοσυστήματος», που ήδη δέχεται πιέσεις από την κλιματική αλλαγή. Επισημαίνουν, επίσης, τον κίνδυνο να μετατραπεί ο ποταμός σε «γραμμική σειρά έργων», αν προχωρήσουν και άλλα υδροηλεκτρικά.
Οι φορείς αυτοί σχεδιάζουν νέες κινητοποιήσεις και δεν αποκλείουν την προσφυγή στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που είναι η μόνη αρμόδια αρχή για να εξετάσει ενστάσεις νομιμότητας εντός 30 ημερών από την ανάρτηση της απόφασης.
Προφανώς, η έγκριση των περιβαλλοντικών όρων δε σημαίνει το τέλος της διαμάχης. Το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο στη Νέδα βρίσκεται στο επίκεντρο της σύγκρουσης ανάμεσα στην ανάγκη για πράσινη ενέργεια και στην προστασία της φύσης. Από τη μία, η Πολιτεία και η εταιρεία μιλούν για επένδυση που συμβάλλει στην ενεργειακή μετάβαση. Από την άλλη, η κοινωνία της Μεσσηνίας ανησυχεί για την τύχη ενός ποταμού που αποτελεί φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο.
Το βέβαιο πάντως αυτή τη στιγμή είναι ότι, παρά τις αντιδράσεις, το έργο προχωρά.
Της Βίκυς Βετουλάκη
