Για την ιστορική έρευνα: Βασίλης Ι. Μανιάτης
Και βέβαια υπάρχει. Φωλιάζει στις ψυχές και τις καρδιές όλων μας, παρότι βρίσκεται μεταξύ μύθου και πραγματικότητας. Η παράδοση τον θέλει γέρο με άσπρα μαλλιά, λίγο χοντρούλη, με κόκκινη μύτη και κόκκινη στολή. Έρχεται γεμάτος γέλια και χαρές, κάθε Πρωτοχρονιά, φορτωμένος με δώρα για μικρούς και μεγάλους, για να μας χαρίσει ελπίδα και αισιοδοξία για τον καινούργιο χρόνο που μπαίνει.
Είναι ένας ωραίος θρύλος που ομορφαίνει αυτές τις άγιες ημέρες που συμπίπτουν με τη γέννηση του μικρού Χριστού μας.
Ξεκινά από τις χιονισμένες περιοχές της Λαπωνίας της Φινλανδίας, όπου ζουν οι γκρίζοι τάρανδοι. Σέρνουν το έλκηθρό του με τα χαρούμενα κουδουνίσματά τους, που αναγγέλλουν τις άφιξή του και πάντα φορτωμένος μ’ ένα μεγάλο σάκο… γεμάτο παιχνίδια για τα παιδιά και δώρα για τους μεγάλους!
Αλλά τι σχέση μπορεί να υπάρχει ανάμεσα στον Άγιο – Βασίλη με το γνωστό Μέγα Βασίλειο της χριστιανοσύνης;
Ο Μέγας Βασίλειος πέθανε και ετάφη την 1η Ιανουαρίου του 379 μ.Χ. και έτσι το όνομά του συνέπεσε να μνημονεύεται την Πρωτοχρονιά από τους Ορθοδόξους.
Καθιερώθηκε, λοιπόν, να γιορτάζεται ο Αγιο – Βασίλης κάθε Πρωτοχρονιά με τον ερχομό του νέου έτους.
Βέβαια, η παράδοση τον έπλασε τελείως διαφορετικό απ’ ό,τι ήταν ο Μέγας Βασίλειος στην πραγματικότητα!
Ο Μέγας Βασίλειος ήταν ένας αυστηρός ασκητής, πολύ ψηλός και πολύ αδύνατος. Είχε χλωμό σκούρο δέρμα, κοντά μαλλιά, μακριά μαύρα γένια, σκούρα μάτια και ερευνητική ματιά. Ήταν φιλάσθενος, είχε προβλήματα υγείας και υπέφερε απ’ το ανυπόφορο κρύο και το βαρύ χειμώνα της Καππαδοκίας.
Ήταν πολύ δυναμικός, εμπνευστής της οργανωμένης φιλανθρωπίας και δεινός θεολόγος.
Ας δούμε, όμως, πότε και πού έζησε και ποια ήταν η οικογένειά του.
Ο παππούς του ήταν μάρτυρας, ο αδελφός του Γρηγόριος ήταν επίσκοπος Νύσσης, ο αδελφός του Πέτρος επίσκοπος Σεβαστείας και ο αδελφός του Νουκράτιος ασκήτευε στην έρημο του Πόντου και πέθανε σε ηλικία μόλις 27 χρόνων.
Ο ίδιος ήταν επίσκοπος Καισαρείας. Οι αδελφές του ήταν όλες αφιερωμένες στο Θεό και η μία απ’ αυτές ήταν η Αγία Μακρίνα, η οποία τον επηρέασε να στραφεί στη χριστιανική πίστη.
Τον πατέρα του τον έλεγαν κι αυτόν Βασίλειο και ήταν δικηγόρος, ενώ μητέρα του ήταν η Εμέλεια, μια σοφή και άγια γυναίκα. Γεννήθηκε στην Καισάρεια το 330 μ.Χ. Μετά τις πρώτες σπουδές του στην Καισάρεια, πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου διδάχτηκε από τον περίφημο εθνικό ρήτορα Λιβάνιο. Σε ηλικία 22 ετών ήρθε στην Αθήνα για πανεπιστημιακές σπουδές, με συμφοιτητές το φίλο του Γρηγόριο Ναζιανζηνό και τον Ιουλιανό, το μετέπειτα αυτοκράτορα. Σπούδασε φιλολογία, μαθηματικά, φιλοσοφία, ρητορική, ηθική, αστρονομία, γεωμετρία και διαλεκτική.
Τη μνήμη του γιορτάζουμε δύο φορές το χρόνο, την Πρωτοχρονιά και στις 30 Ιανουαρίου με τους τρεις Ιεράρχες.
Λόγω του σημαντικότατου έργου του, ο Άγιος Βασίλειος ονομάστηκε «Μέγας».
Μοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς, ίδρυσε το πτωχοτροφείο και Νοσοκομείο «ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΑ» σε μία πόλη 30.000 κατοίκων. Οργάνωσε την ελεημοσύνη και τη φιλανθρωπία στην επαρχία του, έφτιαξε κοντά στην Καισάρεια μια ολόκληρη πόλη από φιλανθρωπικά ιδρύματα, γηροκομεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, ορφανοτροφεία και καθιέρωσε τη διανομή αγαθών, τροφίμων, ρούχων, χρημάτων και κάθε είδους βοήθειας σε φτωχές οικογένειες απόρων. Έδινε μεγάλη σημασία στη φιλανθρωπία και δεν έπαυε να λέει κάθε φορά: «ο ελεών πτωχόν, δανείζει Θεόν»…
Σπουδαία ήταν και η συγγραφική του εργασία. Έγραψε ασκητικά, ηθικά και παιδαγωγικά έργα, καθώς και ομιλίες, κηρύγματα και επιστολές.
Κήρυξε την ελληνοχριστιανική παιδεία, στηριζόμενη στον Απόστολο Παύλο και τον Πλάτωνα.
Συμπλήρωσε με ευχές την περίφημη Θεία Λειτουργία «του Μεγάλου Βασιλείου».
Διακρίθηκε για το ήθος του, τη σοβαρότητα και την αξιοπρέπειά του, καθώς, επίσης, για την ευσέβεια, την καλοσύνη και την ανθρωπιά του, και παρέμεινε έτσι μέχρι το τέλος της ζωής του.
Απεβίωσε από ασθένεια στις 30 Δεκεμβρίου του 378 μ.Χ σε ηλικία 48 ετών και κηδεύτηκε την 1η Ιανουαρίου του 379 μ.Χ.
Έτσι συνέπεσε να μνημονεύεται το όνομά του κάθε Πρωτοχρονιά μαζί με τον εορτασμό της έλευσης του καινούριου χρόνου.
