Ακόμα και 1.000 φορές πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια έχουν ανιχνευθεί να υπάρχουν φαινόλες στα ποτάμια της Μεσσηνίας, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζουν οι επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ στην τελική τους έκθεση για τα ποτάμια της Μεσσηνίας, μετά την τριετή παρακολούθησή τους.
Το όριο που έχει τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την ύπαρξη φαινολών στα επιφανειακά ύδατα είναι 0,05 Mg/l. Μέχρι και στον ποταμό Ευρώτα, όπου στην ευρύτερη υδρολογική του λεκάνη λειτουργούν πολλά ελαιοτριβεία, η ανώτερη τιμή που έχει βρεθεί σε φαινόλες είναι 1,8 Mg/l.
Στη Μεσσηνία, τουλάχιστον σε 5 ποτάμια, ανιχνεύθηκαν τιμές πολύ υψηλότερες και είναι χαρακτηριστικό ότι στον Μουρτιά έχει καταγραφεί τιμή 49,1 Mg/l, δηλαδή 982 φορές πάνω από το επιτρεπόμενο!
Στα συμπεράσματά τους οι επιστήμονες αναφέρουν ότι διαταραγμένη ποιότητα υδάτων, με βάση τα χημικά, φυσικοχημικά και βιολογικά αποτελέσματα, εντοπίσθηκε στους ποταμούς Δεσπότη, Μαυροζούμαινα, Μουρτιά, Έπη και Τζάνε.
Μάλιστα, τονίζουν ότι σε αυτά τα ποτάμια πρέπει να αυξηθούν οι παράμετροι που ελέγχονται και να μετρούνται πιο συστηματικά.
Παράλληλα, προτείνουν να γίνεται έλεγχος της διάθεσης των ρύπων των ελαιοτριβείων στο νομό, καθώς και να αναπτυχθεί ένα δίκτυο συγκέντρωσης των μη χρησιμοποιούμενων φυτοφαρμάκων και των συσκευασιών τους, ειδικά των παλιών και απαγορευμένων φυτοφαρμάκων.
Ειδικότερα για τα πέντε αυτά ποτάμια, επισημαίνεται ότι επιβάλλεται ο απρόβλεπτος και χωρίς ειδοποίηση έλεγχος και η εγκατάσταση οργάνων τα οποία θα μπορούν να ενημερώνουν σε πραγματικό χρόνο τη διατάραξη των φυσιολογικών φυσικοχημικών παραμέτρων. Παρατηρούν δε, ότι, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, τα υγρά απόβλητα ελαιουργείων μπορούν να επιφέρουν δραματικές επιπτώσεις στην υδρόβια πανίδα, όπου η συντριπτική πλειοψηφία των μακροασπόνδυλων ειδών αφανίζεται και μόνο ορισμένα ανθεκτικά είδη μπορούν να επιζήσουν.
Λύση για τα λιόζουμα
Προτείνεται, επίσης, σε επόμενη φάση να γίνει καταγραφή των τρόπων επεξεργασίας του κατσίγαρου που έχουν υιοθετηθεί σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, αλλά και σε άλλες μεσογειακές χώρες, και να μελετηθεί ποια είναι η καταλληλότερη μέθοδος, προκειμένου να εφαρμοστεί στο Νομό Μεσσηνίας με βάση τα δεδομένα της περιοχής και λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα του προγράμματος αυτού, τα οποία υποδεικνύουν σε ποιες περιοχές θα πρέπει να δοθεί άμεσα έμφαση.
Παράλληλα, έπειτα από σχετική έρευνα σε ελληνικό και παγκόσμιο επίπεδο, προτείνεται η υιοθέτηση και η εφαρμογή συγκεκριμένων ορίων όσον αφορά στην ποσότητα εφαρμογής επεξεργασμένων ή ανεπεξέργαστων υγρών αποβλήτων ελαιοτριβείων στο έδαφος ανά στρέμμα και ανά καλλιέργεια μέχρι να εφαρμοστεί άλλη καταλληλότερη μέθοδος και με δεδομένο το γεγονός ότι ακόμα στην Ελλάδα δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο που να αφορά στο ζήτημα αυτό, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Επίσης, τονίζεται ότι θα μπορούσαν να εκδοθούν συγκεκριμένα απαγορευτικά και περιοριστικά μέτρα με σκοπό την προστασία και τη διαχείριση των υδατικών πόρων της Μεσσηνίας, όπως έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν για την προστασία των υδάτινων πόρων της Πιερίας.
Οι επιστήμονες παρατηρούν ότι ορισμένες περιοχές της Μεσσηνίας παρουσιάζουν ιδιαίτερο περιβαλλοντολογικό ενδιαφέρον, αλλά αντιμετωπίζουν προβλήματα ρύπανσης, όπως αποδείχτηκε από τα αποτελέσματα του Προγράμματος. Προτείνεται να επιλεγούν περιοχές που θα ενταχθούν σε πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης για να αποκατασταθεί η ποιότητά τους και να αναβαθμιστεί ολόκληρη η περιοχή στην οποία ανήκουν, ύστερα από συζήτηση των ενδιαφερομένων πλευρών.
Την προηγούμενη εβδομάδα παρουσιάσαμε τα αποτελέσματα των ερευνών στα ποτάμια Μουρτιά, Έπη, Τζάνε και Πάμισο. Σήμερα ολοκληρώνουμε την παρουσίαση με τα υπόλοιπα.
Άρις
Σε κανέναν από τους δύο σταθμούς μέτρησης (Μικρομάνη και πηγές) που εγκαταστάθηκαν στον ποταμό Άρι δεν ανιχνεύθηκαν φαινόλες. Η συνολική εικόνα υποδηλώνει μικρή συνεισφορά εστιών ρύπανσης στον ποταμό. Κι εδώ ανιχνεύθηκαν ίχνη εντομοκτόνων που έχουν καταργηθεί από το 2007, όπερ σημαίνει ότι εξακολουθεί να γίνεται παράνομη χρήση του από κάποιους καλλιεργητές.
Η επίδραση των υγρών αποβλήτων των ελαιοτριβείων δε φαίνεται να αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα, όσον αφορά στην ποιότητα των υδάτων του ποταμού.
Οι επιστήμονες του ΕΛΚΕΘΕ, όμως, τονίζουν ότι έμφαση θα πρέπει να δοθεί στον έλεγχο των φυτοφαρμάκων και των λιπασμάτων, καθώς ανιχνεύθηκαν ορισμένα φυτοφάρμακα, κάδμιο και φωσφορικά άλατα, στα νερά του ποταμού.
Λιγδού
Από το μέσο όρο των δειγματοληψιών το 2012 ο ποταμός ταξινομήθηκε οριακά στην καλή κατάσταση, κι αυτό υποδηλώνει την ανάγκη να γίνονται περισσότερες μετρήσεις. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των μετρήσεων το 2013 καταγράφηκε βελτίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των υδάτων του ποταμού.
Συστήνεται η συνέχιση της παρακολούθησης για τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων και την αναβάθμιση στην καλή κατάσταση, καθώς και η ανάδειξη ολόκληρης της περιοχής, εφόσον υπάρχει βιότοπος.
Καρυάς
Στον ποταμό αυτό ανιχνεύθηκαν μικρές συγκεντρώσεις φαινολών, σε σύγκριση με άλλα ποτάμια της Μεσσηνίας, αλλά πάντα αρκετά πάνω από το επιτρεπόμενο όριο.
Για τον ποταμό αυτό, έπειτα από αναλυτική παρουσίαση των μετρήσεων, επισημαίνεται ότι θα πρέπει να εντοπισθούν με ακρίβεια οι πιέσεις που δέχεται το υδάτινο σύστημα και να υπολογιστεί ποια από αυτές συνεισφέρει περισσότερο στην υποβάθμιση της ποιότητας των νερών, προκειμένου να προταθεί λήψη συγκεκριμένων μέτρων αποκατάστασης.
Βελίκα
Ο ποταμός Βελίκα δεν ανήκει στα ποτάμια με μεγάλο ρυπαντικό φορτίο, όσον αφορά στα βαρέα μέταλλα, και δεν καταγράφηκε καμία υπέρβαση.
Επισημαίνεται ότι ο ποταμός δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα και έντονα προβλήματα ρύπανσης, αλλά συνιστάται η συνέχιση παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων, καθώς το χειμώνα καταγράφηκε αύξηση των συγκεντρώσεων ορισμένων βαρέων μετάλλων και μικρές συγκεντρώσεις φαινολών.
Αρκαδικός
Σε γενικές γραμμές καταγράφηκαν χαμηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, γεγονός που υποδηλώνει την απουσία εστιών ρύπανσης. Επίσης, δεν καταγράφηκαν υπερβάσεις των νομοθετικών ορίων για κανένα στοιχείο αναφορικά με τα βαρέα μέταλλα.
Από τα αποτελέσματα των υπολοίπων μετρήσεων προτείνεται να δοθεί έμφαση στον περιορισμό της χρήσης φυτοφαρμάκων στη λεκάνη απορροής του Αρκαδικού ποταμού, καθώς αυτή είναι η σημαντικότερη επιβάρυνση που δέχεται.
Νέδα
Αναφορικά με τις συγκεντρώσεις των βαρέων μετάλλων, αυτές καταγράφηκαν χαμηλές κατά τα τρία έτη, γεγονός που υποδηλώνει απουσία εστιών ρύπανσης. Η ποιότητα των νερών και στους δύο σταθμούς μέτρησης βρέθηκε σε καλά επίπεδα και ταξινομήθηκαν στην καλή και υψηλή κατάσταση. Επίσης, δεν καταγράφηκε ύπαρξη φυτοφαρμάκων.
Της Βίκυς Βετουλάκη
