Σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο δράσης που κατέθεσε η περιφέρεια Πελοποννήσου
Επιδότηση ενοικίου για 5 χρόνια σε 230-250 οικογένειες τσιγγάνων στη Μεσσηνία προβλέπει, μεταξύ άλλων, το Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των Τσιγγάνων που τέθηκε προς συζήτηση στη χθεσινή συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Πελοποννήσου.
Για την εκπαίδευση, βασικός στόχος είναι όλα τα παιδιά τσιγγάνων να τελειώνουν το Δημοτικό, ενώ προτείνεται και η χορήγηση επιδόματος για την αποφοίτηση από μεγαλύτερη εκπαιδευτική βαθμίδα.
Βάσει της μελέτης που συντάχθηκε από τις υπηρεσίες της Περιφέρειας, στο χθεσινό δημοσίευμα του «Θ» παρουσιάσθηκαν οι αδυναμίες και τα προβλήματα, ενώ σήμερα οι προτάσεις του σχεδίου για την καταπολέμησή τους.
Συνολικά, με το σχέδιο Επιχειρησιακού Προγράμματος επιδιώκεται η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης του πληθυσμού των τσιγγάνων, εξετάζονται οι ειδικότερες πτυχές των θεμάτων που άπτονται των χαρακτηριστικών βιοτικής εγκατάστασης, στέγασης και πρόσβασης σε δίκτυα κοινωνικής ωφελείας, εκπαίδευσης, υγείας και κοινωνικής φροντίδας, απασχόλησης, καθώς, επίσης, πολιτισμού και αθλητισμού.
Το σχέδιο έχει επιμερισθεί, με προτάσεις στους τομείς στέγαση και υποδομές, εκπαίδευση, απασχόληση και κατάρτιση, υγεία και κοινωνική φροντίδα, οριζόντια θέματα.
Στέγαση
Ο τομέας της στέγασης έχει επιμερισθεί σε 4 ειδικούς στόχους που είναι:
1. Εξασφάλιση βασικών συνθηκών στέγασης, που αφορά αρχικά σε υποστηρικτικές δράσεις και ενέργειες που απαιτούνται για παροχή στέγης, όπως σύνταξη υποστηρικτικών μελετών, διενέργεια εργασιών ωρίμανσης έργων, κατάρτιση μητρώου ακίνητης περιουσίας κ.λπ. Ακολούθως προβλέπεται μία σειρά δράσεων για την άμεση αντιμετώπιση του στεγαστικού ζητήματος των τσιγγάνων, όπως είναι η επιδότηση ενοικίου και η διασφάλιση πόρων για την υλοποίηση προγραμμάτων οργανωμένης δόμησης για τη μετεγκατάσταση τμημάτων πληθυσμού που διαμένει σε ακατάλληλες συνθήκες.
2. Ολοκλήρωση δικτύου υποδομών, που αφορά στις εργασίες εγκατάστασης, επέκτασης και συντήρησης δικτύων υποδομής για την κάλυψη των οικισμών σε ηλεκτροδότηση, ύδρευση και αποχέτευση ακαθάρτων και ομβρίων υδάτων.
3. Διαμόρφωση κοινόχρηστων χώρων, που αφορά στις εργασίες για τη διάνοιξη οδών, εργασίες οδοποιίας, συντήρηση υφιστάμενου οδικού δικτύου, πεζοδρομήσεις και διαμόρφωση πεζοδρομίων, διαμόρφωση κοινόχρηστων χώρων, χώρων άθλησης, πάρκων, δενδροφυτεύσεις και εξοπλισμό αστικού εξοπλισμού.
4. Λοιπές υποστηρικτικές ενέργειες. Αφορά μία σειρά υποστηρικτικών δράσεων για την αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων των τσιγγάνικων οικισμών, που μπορεί να είναι προαπαιτούμενες μελέτες για την υλοποίηση των προγραμματιζόμενων δράσεων του επιχειρησιακού, ενέργειες για την εξασφάλιση προσπελασιμότητας στον οικισμό π.χ. επέκταση και πύκνωση δρομολογίων αστικών συγκοινωνιών, αλλά και δράσεις για την καθαριότητα των οικισμών, προμήθεια εξοπλισμού – αγορά κάδων απορριμμάτων και πύκνωση δρομολογίων απορριμματοφόρων.
Επιδότηση ενοικίου
Ειδικότερα στον πρώτο ειδικό στόχο, η δράση που αφορά στο «μητρώο ακίνητης περιουσίας» στοχεύει στην ανάπτυξη ενός συστήματος πληροφοριών για τη διαχείριση της πληροφορίας που σχετίζεται με τις στεγαστικές συνθήκες των τσιγγάνων της Περιφέρειας και για τη διαμόρφωση ενιαίας πολιτικής στέγασης.
Η αξιοποίηση της βάσης δεδομένων θα κατευθύνει τις τοπικές αρχές στην επιλογή των βέλτιστων μέτρων που θα τεκμηριώνουν τις δράσεις επιδότησης ενοικίου, και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων προγραμμάτων μετεγκατάστασης των τσιγγάνων.
Παράλληλα, μέσα από το σύστημα πληροφοριών θα δίδεται τεκμηριωμένα και ποσοτικοποιημένα η εικόνα για τις ενέργειες επέκτασης και συντήρησης των αναγκαίων δικτύων υποδομής.
Στη μελέτη επισημαίνεται ότι η πολιτική επιδότησης ενοικίου είναι η πλέον ενδεδειγμένη παρέμβαση για τη στεγαστική αποκατάσταση.
Ελλείψει υποδομών ικανών και επαρκών για την άμεση φιλοξενία του πληθυσμού των τσιγγάνων (τόσο οι Δήμοι όσο και η Περιφέρεια δε διαθέτουν ανάλογες στεγαστικές υποδομές), η άμεση λύση πρέπει να αναζητηθεί στη στήριξη των οικογενειών τσιγγάνων, προκειμένου με τη βούλησή τους και τη συναίνεσή τους να στεγαστούν σε μισθωμένες κατοικίες, λαμβάνοντας μηνιαία επιχορήγηση για το μίσθωμα για χρονικό διάστημα το ανώτερο 5 ετών, κυρίως με τη συνδρομή των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, που βρίσκεται σε αδυναμία στέγασης εξ ιδίων πόρων και σε άμεση απειλή για την υγεία των μελών του και τη δημόσια υγεία, διαβιεί σε καταυλισμούς σύνολο 800 νοικοκυριών/οικογενειών.
Στη Μεσσηνία τα στοιχεία δείχνουν 230 έως 250 οικογένειες επιλέξιμες για επιχορήγηση ενοικίου στα διοικητικά όρια του νομού.
Η μελέτη προτείνει την κάλυψη του ενοικίου αυτών των οικογενειών από το 2015 μέχρι το 2020 σε ποσό που θα προσδιορίζεται ανάλογα με το μέγεθος κάθε νοικοκυριού, και που δύναται να διαμορφωθεί μεσοσταθμικά σε 300 ευρώ μηνιαίως με κλιμακωτή απομείωση σε βάθος 5ετίας.
Εκπαίδευση
Στόχος για τον τομέα αυτό είναι η αύξηση έως το 2020 της ένταξης των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, η μείωση της σχολικής διαρροής και αποτυχίας, η διάχυση της εκπαίδευσής τους σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με την εξασφάλιση ότι όλα τα παιδιά των τσιγγάνων θα ολοκληρώνουν τουλάχιστον τη φοίτησή τους στο Δημοτικό Σχολείο και θα έχουν πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση.
Ο τομέας της εκπαίδευσης έχει επιμερισθεί σε πέντε ειδικούς στόχους που είναι:
1. Προσχολική εκπαίδευση –προένταξη, που αφορά στη λειτουργία πρότυπου παιδικού σταθμού υπό την αιγίδα του Δήμου με προγράμματα ένταξης και προετοιμασίας των παιδιών για την επιτυχή ένταξή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η ελλιπής γνώση της ελληνικής γλώσσας αποτελεί βασικό ανασταλτικό παράγοντα για την εγγραφή των παιδιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά και την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης.
Οι δράσεις και ενέργειες που απαιτούνται για τα νήπια είναι προγράμματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας και προσχολική αγωγή, αλλά και προγράμματα ενίσχυσης κοινωνικών δεξιοτήτων.
2. Μείωση της μαθητικής διαρροής. Αφορά δύο κατηγορίες παρεμβάσεων: τις σχολικές υποδομές και προγράμματα για τη μαθητική διαρροή. Οι σχολικές υποδομές αφορούν στην κατασκευή σχολικών κτηρίων για όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και τον εξοπλισμό τους (Δράση σε συνεργασία με το ΥΠΔΜ). Η καταπολέμηση της μαθητικής διαρροής αφορά στη στήριξη προγραμμάτων σε συνεργασία με ΑΕΙ/ΤΕΙ ή/και στη λειτουργία Κέντρου Ενισχυτικής Διδασκαλίας και Δημιουργικής Απασχόλησης (ΚΕΔΔΑΠ), προγράμματα ενημέρωσης για θέματα υγιεινής και καθαριότητας, με στόχο την καλύτερη ένταξη στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Επίσης, προγράμματα για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας, των στερεότυπων της μαθητικής κοινότητας και την ανάπτυξη δεξιοτήτων με δραστηριότητες εκτός σχολείου.
Τέλος, σημαντικό είναι να εξασφαλιστεί και η εύκολη πρόσβαση στις σχολικές μονάδες σε κάθε στάδιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
3. Βελτίωση σχολικής επίδοσης. Αφορά στην κατηγορία παρέμβασης για την καταπολέμηση της αποχής και τη βελτίωση της επίδοσης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μέσω επιδόματος αποφοίτησης και προγραμμάτων σε θερινά/εσπερινά τμήματα.
4. Αναλφαβητισμός. Αφορά στην κατηγορία παρέμβασης για την εκπαίδευση των ενηλίκων μέσω στοχευμένων προγραμμάτων σε ειδικές ομάδες του πληθυσμού για την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, σχολείων δεύτερης ευκαιρίας με απόκτηση τίτλου σπουδών, αλλά και προγραμμάτων εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Οι παρεμβάσεις είναι σημαντικές και για την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας των παιδιών, διότι οι ενήλικες δεν ενθαρρύνουν και δεν παρακινούν τα παιδιά τους να ενταχθούν και να ολοκληρώσουν την εκπαίδευση.
5. Λοιπές υποστηρικτικές ενέργειες, οι οποίες θα εξειδικευτούν έπειτα από διαβούλευση μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και της ομάδας στόχου σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Απασχόληση – Κατάρτιση
Τα ποσοστά ανεργίας στην κοινωνία των τσιγγάνων είναι πολύ υψηλά. Οι κύριοι τομείς απασχόλησης είναι το πλανόδιο εμπόριο, η συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών, κυρίως σιδήρου, και η περιστασιακή απασχόληση σε τεχνικές και οικοδομικές εργασίες, οι εποχικές αγροτικές εργασίες, ενώ βασική πηγή εισοδήματος είναι οι προνοιακές παροχές.
Στόχοι είναι:
1. Καταπολέμηση ανεργίας/αύξηση απασχόλησης. Στο πλαίσιο του στόχου προβλέπονται δράσεις για την προώθηση στην απασχόληση των τσιγγάνων. Ενδεικτικές δράσεις που θα εξυπηρετήσουν την εκπλήρωση του συγκεκριμένου στόχου είναι η επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών για θέσεις εργασίας τσιγγάνων, δράσεις επιδότησης θέσεων για την εξοικείωση με τη μισθωτή εργασία, επιδοτήσεις για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, διευκολύνσεις πρόσβασης σε μικροπιστώσεις για την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας μικρής κλίμακας και νομιμοποίηση υφιστάμενων επαγγελματικών ενασχολήσεων.
2. Πιστοποίηση – ανάπτυξη επαγγελματικών δεξιοτήτων. Στο πλαίσιο του στόχου προβλέπονται δράσεις για τη βελτίωση των δεξιοτήτων των τσιγγάνων, καθώς και δράσεις εξοικείωσης τόσο των τσιγγάνων με τη μισθωτή εργασία, ως εργαζόμενοι, όσο και του γενικού πληθυσμού, ως εργοδότη. Ενδεικτικές δράσεις είναι τα προγράμματα με αυξημένη διάρκεια πρακτικής άσκησης με σκοπό την εξοικείωση με τη μισθωτή εργασία, προγράμματα επιμόρφωσης σε αγροτικές και τεχνικές εργασίες, προγράμματα απόκτησης νέων επαγγελματικών δεξιοτήτων και εξειδίκευση και ανάπτυξη υφιστάμενων επαγγελματικών δεξιοτήτων.
3. Ανάπτυξη τοπικής οικονομίας. Στο πλαίσιο του στόχου προβλέπονται δράσεις για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και των συνεταιρισμών γενικότερα, με στόχο την προσφορά υπηρεσιών για την κάλυψη αναγκών της κοινότητας (πχ. κοινωνικό παντοπωλείο, υπηρεσία συλλογής και διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών, υπηρεσία μεταφοράς και διακίνησης ατόμων, υπηρεσίες καθαρισμού, κ.λπ.), την οργάνωση και διαχείριση των προϊόντων που παράγονται από τις ασχολίες των τσιγγάνων, αξιοποίηση δραστηριότητας συλλογής μετάλλου σε ανταποδοτικές δράσεις ανακύκλωσης (συνεταιρισμός συλλογής και διαχείρισης ανακυκλώσιμων υλικών), δράσεις εκμίσθωσης-διάθεσης δημοτικών γαιών για αγροτική εκμετάλλευση, δημιουργία και διαχείριση τοπικής τσιγγάνικης αγοράς – παζάρι (έκδοση άδειων μικροπωλητών, προώθηση, οργάνωση, έλεγχος της συγκεκριμένης αγοράς) και γενικότερες δράσεις δικτύωσης και προώθησης τοπικών προϊόντων.
Υγεία – Κοινωνική φροντίδα
Στόχος είναι έως το 2020 να μειωθεί το χάσμα μεταξύ των τσιγγάνων και του υπόλοιπου πληθυσμού όσον αφορά στην υγειονομική περίθαλψη και την υποστήριξη της διαδικασίας της πλήρους ένταξης των Ρομά. Αυτό θα επιτευχθεί εξασφαλίζοντας την πρόσβαση στις πρωτοβάθμιες Υπηρεσίες Υγείας, με παρεμβάσεις προληπτικής ιατρικής, αγωγής υγείας, αλλά και παρεμβάσεις στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών.
Οι 4 ειδικοί στόχοι είναι:
1. Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, που αφορά προγράμματα πρόληψης και προαγωγής υγείας. Είναι απαραίτητο να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στις νοσοκομειακές μονάδες για εξετάσεις ή νοσηλεία, αλλά και για τις ανάγκες των ασφαλισμένων στην πρόνοια. Επίσης, δράσεις ενημέρωσης του πληθυσμού σε θέματα ατομικής και στοματικής υγιεινής.
2. Ψυχική υγεία-εξαρτήσεις. Αφορά στην κατηγορία παρέμβασης για την καταπολέμηση ψυχικών νοσημάτων-εξαρτήσεων. Προγράμματα ενημέρωσης του πληθυσμού, πρόληψης, διάγνωσης και αντιμετώπισης ψυχικών παθήσεων.
3. Κοινωνική φροντίδα – πρόνοια. Αφορά στην κατηγορία παρέμβασης για τον οικογενειακό προγραμματισμό. Ενημερωτικά προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και αντισύλληψης. Σημαντικό είναι τα προγράμματα να στοχεύσουν στην αντιμετώπιση στερεότυπων και αντιλήψεων που αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα στον οικογενειακό προγραμματισμό.
4. Λοιπές υποστηρικτικές ενέργειες, οι οποίες θα εξειδικευτούν έπειτα από διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων και της ομάδας στόχου σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Ενδεικτική δράση αποτελεί ο «Οικογενειακός γιατρός» ανά οικισμό ή ανά Δήμο, ο οποίος θα συμβάλει στην πρόληψη αλλά και στη φροντίδα του πληθυσμού.
Κέντρο Στήριξης
Η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης των τσιγγάνων της Περιφέρειας επιβεβαιώνει την αναγκαιότητα παρέμβασης για την άμβλυνση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας μέσα στις κοινότητες των τσιγγάνων. Περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, η παιδική εργασία, ζητήματα γυναικείας χειραφέτησης, παραβατικότητα, απουσία συλλογικότητας, αποτελούν εμπόδια στην προσπάθεια για την κοινωνική ένταξη των Ρομά.
Παράλληλα, για την αρτιότερη επίτευξη της υλοποίησης των αξόνων του προγράμματος απαιτούνται οριζόντιες πρωτοβουλίες, οι οποίες θα συμβάλουν στον ολοκληρωμένο χαρακτήρα των παρεμβάσεων
Αναλυτικότερα:
1. Ανάπτυξη Κοινωνικού Διαλόγου. Στο πλαίσιο του στόχου ενδεικτικά περιλαμβάνονται δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για θέματα παιδικής εργασίας, ενδοοικογενειακής βίας, πολιτικά δικαιώματα και υποχρεώσεις, δικαιώματα του παιδιού, ισότητα των φύλων, προγράμματα οικογενειακού προγραμματισμού και δράσεις μείωσης της παραβατικότητας και η διοργάνωση Εργαστηρίων Γονέων και Βιωματικά Σεμινάρια.
2. Πολιτιστικές Δράσεις. Στο πλαίσιο του στόχου προβλέπονται δράσεις για την ανάδειξη του πολιτισμού των τσιγγάνων, ως μέσου αντιμετώπισης των προκαταλήψεων και στερεότυπων, με παράλληλο στόχο την ενδυνάμωση του πληθυσμού στην προσπάθεια διεκδίκησης της κοινωνικής του ένταξης. Ενδεικτικές δράσεις που θα εξυπηρετήσουν την εκπλήρωση του συγκεκριμένου στόχου είναι οι παρεμβάσεις στα σχολεία για την τσιγγάνικη πολιτιστική ταυτότητα, οι ενέργειες καταγραφής, ανάδειξης, ενίσχυσης, υποστήριξης του πολιτισμού των τσιγγάνων, ενέργειες αντιμετώπισης προκαταλήψεων και στερεότυπων και η προβολή θετικών προτύπων.
3. Κοινωνική Ένταξη. Στο πλαίσιο του στόχου προβλέπονται δράσεις για την αντιμετώπιση της περιθωριοποίησης μέσω προγραμμάτων ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων και δράσεων υποστήριξης των τσιγγάνων για τις συναλλαγές τους με δημοσίους φορείς. Περιλαμβάνονται ενδεικτικά δράσεις βελτίωσης δεξιοτήτων σε πεδία όπως αποτελεσματική επικοινωνία, ομαδική εργασία – συνεργασία, χειρισμός διαφωνιών, ευελιξία και προσαρμοστικότητα, υπευθυνότητα, επίλυση προβλημάτων, καθώς και πρόγραμμα για τη σύνταξη προδιαγραφών και υλοποίηση προγράμματος mentoring/life-coaching, με στόχο την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων.
Τέλος, για την αποτελεσματικότερη υλοποίηση των παρεμβάσεων αυτών έχει προγραμματιστεί σχετική κατηγορία οριζόντιων δράσεων, η οποία περιλαμβάνει το σύνολο των υποστηρικτικών ενεργειών και των απαιτούμενων θεσμικών παρεμβάσεων.
Ενδεικτικά, οι δράσεις που προτείνονται αφορούν στην υποστήριξη της λειτουργίας «Κέντρου Στήριξης Ρομά και Ευπαθών ομάδων Πληθυσμού» (ΚΣΡΕΟΠ).
Παράλληλα, προτείνεται πρόγραμμα ενεργοποίησης εφήβων τσιγγάνων κυρίως, υλοποίηση του προγράμματος και δράσεις Ανάπτυξης Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
της Βίκυς Βετουλάκη
