Βότανα τα θαυματουργά! Χωρίς να λείπουν οι διαψεύσεις των προσδοκιών ή και οι επικίνδυνες καταστάσεις (εξαιτίας ασυμβατότητας, ακατάλληλης ή υπερβολικής χρήσης), πολλοί από εμάς έχουμε να μοιραστούμε με ενθουσιασμό εμπειρίες με φυτά και φυσικά προϊόντα που μας βοήθησαν ή μας απάλλαξαν από διάφορα προβλήματα και θέματα υγείας.
Ειδικά όσοι έχουμε πιο στενή επαφή με την ύπαιθρο και το χωριό, η αγάπη μας για αυτά είναι «υποδόρια».
Μεγάλη φυσιολάτρης η Αγγελική μού έστειλε φωτογραφία και μου είπε για την αχίλλεια (μαζί με το μύθο, που θέλει τον Αχιλλέα να «ηρεμεί το σώμα του μετά τις κακουχίες στις μάχες στην Τροία») και πόσο καλό της έκανε σε σωματικούς πόνους που συνδέονται με ήπια ινομυαλγία, με… μπόνους δοκιμασμένη συνταγή τίλιο-βάλσαμο-θυμάρι για τον παιδικό βήχα.
Φίλη από τη Βόρεια Ελλάδα με άφησε με «ανοικτό το στόμα», εξιστορώντας πώς ένα –άγνωστο κι αυτό σε μένα- βότανο από βουνό της Μεσσηνίας, το καρναβιτσόχορτο (με ενδεικτικό για τη δράση του όνομα), εξαφάνισε με θαυμαστό και οριστικό τρόπο μυρμηγκιά από το μωρό της. Το βαλσαμόχορτο μάλλον είναι ευρύτερα γνωστό, με άλλη καλή φίλη να μου επιβεβαιώνει ότι έχει πάντα διαθέσιμο βαλσαμόλαδο για επάλειψη ή πόσιμο, για πληγές, εγκαύματα, πόνους στις αρθρώσεις κ.ά. σε ανθρώπους και ζώα.
Κι αφού καταθέσω τη δική μου εμπειρία για το φασκόμηλο («προσοχή ανεβάζει την πίεση», μου τόνισαν κάποιοι) που το χρησιμοποιώ συστηματικά τους τελευταίους μήνες και ένιωσα από την πρώτη μέρα ότι μου έδιωξε τόνους βάρους από το σώμα, εξαφανίζοντας ταυτόχρονα συμπτώματα που έχουν γυναίκες… μιας κάποιας ηλικίας, δίνω τη «σκυτάλη» στη Φωτεινή Μπεκρή. Είναι Μανιάτισσα, από τη Λακωνία, πολιτογραφημένη Καλαματιανή και είναι ο άνθρωπός μας γι’ αυτό το ρεπορτάζ. Ιδιαίτερα δραστήρια και δημιουργική, με πολλές γνώσεις και αγάπη για τα ευεργετικά φυτά, τα φυσικά προϊόντα και την παραδοσιακή κληρονομιά. Ταυτόχρονα είναι έτοιμη να μοιραστεί απλόχερα και με ανιδιοτέλεια τα όσα γνωρίζει -και ευτυχώς δεν είναι η μοναδική που λειτουργεί με αυτόν τον ανοικτό τρόπο, σε έναν τόπο, όπως η Μεσσηνία, που είναι ευλογημένη και όσον αφορά στον πλούτο και την ποιότητα της χλωρίδας.
Για τη Φωτεινή υπάρχει κάτι πιο βαθύ στη σχέση της με τα προϊόντα της φύσης πέραν της πρακτικής αξιοποίησής τους: «Θυμάσαι τα παιδικά μας χρόνια που πηγαίναμε επίσκεψη σε όμορφες αυλές και μας κερνούσαν γλυκό του κουταλιού και άλλα χειροποίητα καλούδια; Θυμάσαι τη χαρά της ψυχής μας από την απλή και όμορφη φιλοξενία; Τι υπέροχες αναμνήσεις μάς κερνούσαν τότε και δεν το ξέραμε, αλλά το βιώναμε. Αυτό θέλω να προσφέρω… Αναμνήσεις, όμορφες μυρωδιές από τα βότανά μας, παραδοσιακές γεύσεις από την πλούσια γη μας και ελληνική παλιά φιλοξενία.
Θέλω να το κάνω με την καρδιά μου και αληθινά δεν το κάνω τόσο για τα χρήματα, όσο για να ξαναζήσω μέσα από αυτό τα όμορφα χρόνια που ήταν όλα πιο αγνά και ειδικά τα αισθήματά μας», μας εκμυστηρεύεται η «ξεναγός» μας, η οποία είχε λειτουργήσει παλιότερα στην Καλαμάτα εταιρεία και εργαστήρι (Maya) με φυσικά προϊόντα, φυτικά φαρμακευτικά σκευάσματα και καλλυντικά. Πλέον η Φωτεινή συνεργάζεται με τουριστικά γραφεία και ομάδες, ειδικά με τους Messinian Travellers, ενώ ετοιμάζει μια σειρά από νέα εργαστήρια με επίκεντρο τα βότανα και είναι θέμα χρόνου να έχουμε νέα της (π.χ. θα μας δείξει παρασκευή κηραλοιφών). Όποιος θέλει να μάθει περισσότερα, μπορεί να τη βρει στο facebook (Fotini Bekri), αλλά μέσα από τις σελίδες του «Θ» μας μαθαίνει ήδη πολλά…
-Θεωρείς ότι μπορούμε να πετύχουμε υγεία και ευεξία με τα βότανα;
Σίγουρα! Βέβαια ο καθένας μας είναι διαφορετικός και ξεχωριστός, όμως σε γενικά πλαίσια μπορούμε να προσέξουμε το σώμα και την ψυχική μας υγεία, το πνεύμα και την ύλη. Είναι θέμα λογικής, μέτρου και ισορροπίας. Έχει πολύ να κάνει με το όλον μας, σε τι ψυχολογική κατάσταση είμαστε, αν είμαστε γεμάτοι φλεγμονές λόγω της κακής μας διατροφής ή εξαιτίας του στρες που είναι καθηλωτικό και θανατηφόρο. Σε όλα αυτά τα βότανα και τα φυσικά προϊόντα μπορούν να μας βοηθήσουν πολύ.
Από εκεί και πέρα, η ισορροπία έρχεται μέσα από μικρές καθημερινές πράξεις, πρέπει να ξέρεις πότε να δώσεις χώρο στην ανάπαυση, πότε να θρέψεις σωστά το σώμα. Σεβασμός στο σώμα –να το ακούμε, να μην το πιέζουμε στα όριά του, αλλά ούτε και να το αφήνουμε να “σκουριάσει”. Ηρεμία του νου –μέσα από αναπνοές, προσευχή, ή μια απλή βόλτα στη φύση. Θετική διάθεση και σκέψεις –γιατί ο τρόπος που σκεφτόμαστε καθρεφτίζεται στην υγεία μας.
Τελικά, η υγεία δεν είναι κάτι στατικό, είναι μια συνεχής διαδικασία φροντίδας. Όσο πιο συνειδητά βαδίζουμε κάθε μέρα, τόσο πιο κοντά ερχόμαστε στην ισορροπία που όλοι αναζητούμε.
-Μπορούν τα βότανα να αντικαταστήσουν τα φάρμακα;
Δεν είμαι γιατρός και υπάρχουν ερευνητές που έχουν δαπανήσει όλη τους τη ζωή σε μελέτες για τα βότανα -για τη χημική τους σύσταση, τις χρήσεις, τις ιδιότητες, τον τρόπο συλλογής και τόσα άλλα-, ενώ υπάρχουν και άλλα πολλά να ανακαλυφθούν. Βάσει αυτών των μελετητών και της αρχαίας χρήσης, θα σου απαντήσω ότι μπορούν να αντικατασταθούν τα φάρμακα από βότανα, εξάλλου με αυτόν τον τρόπο ξεκίνησε και η φαρμακευτική επιστήμη, από τη φύση και την παρατήρησή της.
-Έχουμε ακούσει για ανθρώπους με σοβαρές ασθένειες που άφησαν τα φάρμακα για βότανα με τραγικά αποτελέσματα…
Είναι καθαρά προσωπική ευθύνη και επιλογή, κάποιοι άνθρωποι μπορούν να βοηθηθούν από φυσικές θεραπείες και κάποιοι όχι.
-Πόσο ασφαλή είναι τελικά τα βότανα;
Είναι ασφαλή ως ένα σημείο. Έχουν και αυτά παρενέργειες και μπορεί σε κάποιον να κάνει καλό ένα συγκεκριμένο βότανο, σε άλλον να είναι αδιάφορο ή και κακό, π.χ. η βαλεριάνα που είναι ένα βότανο που χρησιμοποιούν για τον ύπνο, εμένα με αναστατώνει και δεν μπορώ να κοιμηθώ. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν φαρμακευτική γνώση και μπορούν να βοηθήσουν στην επιλογή για τη χρήση. Επίσης, συνήθως γνωρίζουμε λίγο-πολύ τον εαυτό μας και τι “σηκώνει” ο οργανισμός μας. Ας ακούσουμε τις ανάγκες μας ο καθένας.
-Θεωρείς ότι ο κόσμος στην περιοχή μας γνωρίζει, εκτιμά και χρησιμοποιεί βότανα;
Δεν υπάρχουν στοιχεία από έρευνες, αλλά τοπικά και από τον κύκλο μου καταλαβαίνω ότι γνωρίζουν κάποια. Έχουμε εξαιρετική ρίγανη, φασκόμηλο, δεντρολίβανο, χαμομήλι, τσάι του βουνού, υπερικό (βαλσαμόχορτο). Αυτά τα χρησιμοποιούν και τα εκτιμούν αρκετά στη Μεσσηνία. Υπάρχει μεγάλος πλούτος από βότανα στη μεσσηνιακή γη και στη Λακωνία που γνωρίζω, αλλά πολλά από αυτά ο κόσμος δεν τα ξέρει και έχω σκοπό σύντομα, σε μία καινούργια δραστηριότητα στο πλαίσιο εναλλακτικού τουρισμού και εμπειρίας, να κάνω κάποιους περιπάτους αναγνώρισης και χρήσης μαζί με μεσσηνιακή γευσιγνωσία…
Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε είναι ότι όλη η χλωρίδα και η πανίδα κινδυνεύουν. Εκτός από τις φυσικές καταστροφές, όλα τα άσχημα που συμβαίνουν στον κόσμο γίνονται από την απληστία των ανθρώπων. Έτσι, και στα βότανα η συλλογή πρέπει να γίνεται με σεβασμό και προσοχή, να παίρνουμε το ελάχιστο που μας αναλογεί για να υπάρχει και του χρόνου το φυτό, και μέχρι να το βρουν και οι επόμενες γενιές.
-Πλέον βρίσκουμε εύκολα βότανα και φυσικά προϊόντα και μέσω διαδικτύου…
Είναι χρήσιμο για τη διάδοση των βοτάνων, αλλά προσοχή στις απάτες. Υπάρχει άφθονη πληροφορία στο διαδίκτυο όταν θέλουμε να αγοράσουμε κάποιο βότανο ή σκεύασμα. Υπάρχουν, επίσης, οι πηγές και οι έρευνες που μπορούμε να βρούμε πολύ εύκολα και να πάρουμε μια σωστή απόφαση ως προς την αγορά. Το καλύτερο όλων, βέβαια, είναι να εμπιστευόμαστε τοπικά βότανα και ανθρώπους που τα μαζεύουν με προσοχή.
-Τι σε έχει εντυπωσιάσει από την ενασχόλησή σου με τη φύση;
Με έχει εντυπωσιάσει το βάθος του πλούτου των φυτών (κάποια π.χ. είναι προσαρμογόνα, κάποια έχουν πολλές χρήσεις για διαφορετικές παθήσεις) και πόσα μπορούμε να μάθουμε. Είναι μια συνεχής αναζήτηση και εξερεύνηση. Ασχολούμαι με την τροφοσυλλογή από μικρό παιδί στη Μάνη όπου μεγάλωσα. Ήμουν πολύ ευλογημένη που όλο το περιβάλλον μου ήταν αεικίνητο, όλο κάτι έφτιαχναν με μεράκι η οικογένειά μου και οι γύρω μας. Όλα τα πράγματα του σπιτιού, σαπούνια, τουρσιά, γλυκά του κουταλιού από τα φρούτα, ρούχα, χαλιά, κουβέρτες, πλέξιμο, μελίσσια σε σοφές πέτρινες κατασκευές και όχι τις σημερινές ξύλινες κυψέλες… Και φυσικά, κάθε πράγμα στον καιρό του, κι αυτό ήταν θέμα επιβίωσης, δεν ήταν διαδεδομένα τα θερμοκήπια.
-Έτσι, λοιπόν, ξεκίνησε το ενδιαφέρον σου για τα βότανα…
Ήταν περασμένο στο dna μου, μια φυσική συνέχεια για εμένα από τις παλιότερες γενιές. Ο παππούς μου ο Καλαποθάκης, που γεννήθηκε το 1898 στα Κριαλιάνικα της Μάνης, έναν οικισμό κοντά στην Αρεόπολη, γιάτρευε με συνταγές από πολλά βότανα, ανθρώπους και ζώα. Στο πατρικό του σπίτι υπάρχει ακόμα αυτό το πέτρινο μελισσοκομείο από το 1890. Είχε άριστες γνώσεις των βοτάνων και τα χρησιμοποιούσε σε κάθε περίσταση, αφού τα φάρμακα δεν ήταν διαδεδομένα ή ήταν πολύ ακριβά. Έτσι, έκαναν παλιά οι άνθρωποι από ανάγκη, αλλά και από την άμεση επαφή τους με τη φύση, αφού επιβίωναν από αυτή και μέσα της ήταν πιο σοφοί. Όλη η γνώση που είχαν περνούσε από γενιά σε γενιά και, φυσικά, βασική πηγή ήταν και η παρατήρηση. Αυτό το είδα κι εγώ στην πράξη. Για παράδειγμα, ένα από τα σκυλιά μου είχε πάθει δηλητηρίαση από κάτι και έγινε καλά τρώγοντας όλη τη λουίζα που είχα στη γλάστρα μου, ή ένα άλλο που ήταν βαριά άρρωστο, είδα ότι έτρωγε νεαρά φύλλα από συκιά. Τότε δεν ήξερα ότι χρησιμοποιούνται τα συκόφυλλα για φαρμακευτικό τσάι, αλλά είδα ότι ο σκύλος έγινε καλά και τα φύλλα συκιάς ανακούφιζαν τον πόνο του.
Όλη αυτή η κληρονομιά συμπληρώθηκε με τις δικές μου παρατηρήσεις και πειραματισμούς, αλλά χρειάστηκε και πολύ διάβασμα, και φυσικά το ταξίδι της γνώσης συνεχίζεται…
-Ποια είναι τα δικά σου αγαπημένα φυσικά «φάρμακα»:
«Τα 3 κορυφαία για εμένα, αυτά που χρησιμοποιώ κάθε ημέρα, είναι τριαντάφυλλο, ρίγανη και αλάτι. Το τριαντάφυλλο το ήμερο, αλλά και το άγριο είναι επίσης εξαιρετικό βότανο. Εξισορροπεί τον οργανισμό σε όλα τα βάθη: σωματικά, ψυχικά, εγκεφαλικά. Προσωπικά χρησιμοποιώ το ανθόνερο ως καλλυντικό και τα πέταλα σαν τσάι.
Η ρίγανη είναι το φαρμακείο μου σε όλες τις μορφές της και το αλάτι (ο ανθός αλατιού από τη Μάνη) είναι η ενέργειά μου, με βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, μέταλλα, ηλεκτρολύτης δυνατός!
Κάποια στιγμή παρουσίασα υψηλή πίεση. Ο γιατρός μού είπε να αποφεύγω το αλάτι, ενώ για να τη ρυθμίσω με σκόρδο, μου είπε ότι έπρεπε να τρώω… τόνους. Τελικά, αποδείχθηκε ότι ήταν από στρες και όλα επανήλθαν στα φυσιολογικά όταν έδιωξα την τοξικότητα από τη ζωή μου. Συγχρόνως συνέχισαν να τρώω αλάτι –δε μιλάμε για το επεξεργασμένο, που μάλλον έχουν δίκιο οι γιατροί-, αλλά ο ανθός αλατιού έχει 33 ιχνοστοιχεία και βιταμίνες, και όχι μόνο δεν πρέπει να το βγάλουμε από τη ζωή μας, αλλά να το βάλουμε όλοι!
-Θα έλεγες ότι άλλαξες ζωή με τη βοήθεια των φυσικών προϊόντων;
Είναι μια συνεχής διαδικασία η αλλαγή προς το καλύτερο, αλλά θα τολμήσω να πω ναι, γιατί ήταν ακόμα ένα βήμα για να γνωρίσω το δημιουργό όλων και να τον αγαπήσω για τον τρόπο που μας έχει φτιάξει εμάς και όλη τη φύση. Με λίγη παρατήρηση βλέπεις όλο αυτό το μεγαλείο που μας περιβάλλει, την ισορροπία, την ομορφιά και τη χαρά. Καθώς περπατάς σε ένα μονοπάτι στο δάσος ακούς τα κελαηδήματα, το νερό να κυλάει, τις μυρωδιές των βοτάνων, μπορείς να μαζέψεις την τροφή σου, π.χ. μανιτάρια (μόνο αν τα γνωρίζουμε πολύ καλά!), χόρτα, φρούτα κ.τ.λ. Νιώθεις την ηρεμία και τη χαρά, γίνεται να μην αλλάξει η ζωή σου; Εύχομαι σε όλους τους ανθρώπους να μπορέσουν να βρουν την εσωτερική ειρήνη τους.
—
Για τσάι ή φαγητό, φαρμακευτικά ή καλλυντικά…
Με την υποσημείωση «πολύ συνοπτικά, γιατί έχουν γίνει πολλές μελέτες και μπορούμε να πούμε άπειρα πράγματα», η Φωτεινή Μπεκρή μάς ανέφερε και τα παρακάτω, με την υπόσχεση ότι θα επανέλθουμε και με άλλα αφιερώματα, με διάφορες μάλιστα πλευρές των ευεργετικών φυτών και βοτάνων.
-Άγρια ελιά: χρήση φύλλα και λάδι, τσάι, φαγητό καλλυντικό (προστατεύει καρδιά εγκέφαλο, αντιφλεγμονώδης)
-Φασκόμηλο: όλο το φυτό τσάι, βάμμα, φαγητό καλλυντικό (οι Άραβες λένε κήπος με φασκόμηλο ίσον αιώνια ζωή, εννοώντας ότι είναι πολυφάρμακο)
-Λυγαριά: τσάι. Μόνο για γυναίκες, στους άντρες προκαλεί στείρωση, ειδικά οι καρποί (εμμηνόπαυση, προεμμηνορροϊκό σύνδρομο)
-Δεντρομολόχα: όλο το φυτό με αποχρεμπτικές ιδιότητες, γίνεται τσάι και σιρόπι
-Δεντρολίβανο: φαγητό, τσάι, αρωματικό, καλλυντικό (πολύ καλό για τα μαλλιά, τονώνει τον οργανισμό βελτιώνει τη διάθεση)
-Τσουκνίδα: νόστιμη σε ομελέτες και τσάι. Αποτοξινώνει το συκώτι
-Βήχιο: ένα βότανο με παραδοσιακή χρήση για την ανακούφιση από το βήχα και άλλες αναπνευστικές παθήσεις. Οι κύριες ιδιότητές του είναι η καταπραϋντική και αποχρεμπτική δράση, καθώς και η ήπια διουρητική δράση. Το βρίσκουμε σε υγρά μέρη
-Τριβόλι: γίνεται τσάι και είναι βότανο πολύ καλό για άντρες, για γονιμότητα και αύξηση μυϊκής μάζας
-Κολιτσίδα: ως τσάι χρησιμοποιείται για αποτοξίνωση, διούρηση
-Κάπαρη: αγαπημένη! Φαγητό, τσάι, καλλυντικό, αντιγηραντική και πολλά άλλα
-Αγαπημένη και η ρίγανη, ισχυρό αντιβιοτικό, αντιβακτηριακό, αντιμυκητιακό, αρωματικό, στο φαγητό, καλλυντικό, τσάι, βάμμα, αιθέριο
-Και τέλος, χρήσιμες συμβουλές από τη Φωτεινή που μοιάζουν, αλλά δεν αφορούν μόνο στην ομορφιά: «Να μη χρησιμοποιούμε βαριές κρέμες του εμπορίου. Ανάλογα τον τύπο του δέρματος μετά τον καθαρισμό βοηθάει πολύ το ροδόνερο και μάσκες από γιαούρτι, μέλι και φρούτα ή κάθε φορά που τρώμε ένα ροδάκινο, π.χ. ό,τι μένει από τη φλούδα μπορούμε να το περνάμε στο πρόσωπό μας με κυκλικές ανοδικές κινήσεις, από το σαγόνι και προς το μέτωπο, ή ένα παγάκι με το ίδιο τρόπο φτιαγμένο από τσάι του αγαπημένου βοτάνου μας. Αυτός είναι ένας γενικός κανόνας για όλους τους τύπους του δέρματος, μετά υπάρχουν εξειδικευμένες συνταγές για κάθε τύπο».
—
Γενικές αρχές χρήσης βοτάνων
Η χρήση των βοτάνων χρειάζεται γνώση, ενημέρωση και ιδιαίτερη προσοχή. Για λόγους ασφαλείας αποφεύγουμε ταυτόχρονη χρήση με φάρμακα χωρίς συμβουλή γιατρού (π.χ. υπερικό με αντικαταθλιπτικά, γκρέιπφρουτ με καρδιολογικά φάρμακα).
Σε κάθε περίπτωση δεν κάνουμε υπερβολές: περισσότερη ποσότητα δεν σημαίνει καλύτερο αποτέλεσμα!
-Διάλειμμα στη χρήση
Καλό είναι να μη χρησιμοποιούμε συνεχόμενα το ίδιο βότανο για μεγάλες περιόδους, διότι συνηθίζει ο οργανισμός μας και “τεμπελιάζει” -αυτό γίνεται γιατί έχουμε την αυτοβελτίωση. Ένας γενικός κανόνας είναι: 3–4 εβδομάδες λήψη, μετά 1 εβδομάδα διάλειμμα. Για πιο ισχυρά βότανα (π.χ. ρίζες, φλοιούς) συχνά συστήνεται 15 μέρες λήψη, 5 μέρες διάλειμμα.
Τι πετυχαίνουμε με τη διακοπή στη χρήση:
1. Το σώμα θέλει κύκλους: Όταν παίρνουμε συνεχόμενα το ίδιο βότανο, ο οργανισμός συνηθίζει και η δράση του μειώνεται. Το διάλειμμα δίνει την ευκαιρία να ξαναγίνει ευαίσθητος στη δράση του φυτού.
2. Αποφυγή υπερφόρτωσης: Τα βότανα έχουν δραστικές ουσίες (αλκαλοειδή, αιθέρια έλαια, τανίνες κ.ά.). Αν τα παίρνουμε συνέχεια, ο οργανισμός δουλεύει μονότονα σε έναν δρόμο (π.χ. διούρηση, χαλάρωση, τόνωση) και μπορεί να υπάρξει ανισορροπία. Το διάλειμμα προστατεύει το ήπαρ, τα νεφρά και γενικά τους μηχανισμούς αποτοξίνωσης.
3. Υπενθύμιση στον οργανισμό να βελτιώνεται μόνος του: Τα βότανα δεν είναι φάρμακα που «αντικαθιστούν» το σώμα· είναι υποστηρικτές. Δίνοντας διαλείμματα, αφήνουμε τον οργανισμό να “θυμηθεί” ότι μπορεί να κάνει τη δουλειά του και μόνος του (αυτορρύθμιση).
4. Πρακτικός λόγος: Αν παίρνουμε συνέχεια πολλά βότανα, δύσκολα καταλαβαίνουμε ποιο τελικά μας βοηθάει. Με κύκλους λήψης, βλέπουμε καθαρά ποιο έχει αποτέλεσμα και σε τι.
Τρόποι εκχύλισης
-Έγχυμα για φύλλα, άνθη, τρυφερά μέρη: ρίχνουμε το βότανο σε ζεστό νερό λίγο πριν βράσει, σκεπάζουμε, το αφήνουμε 5–15 λεπτά και μετά σουρώνουμε
-Αφέψημα για ρίζες, φλοιούς, σπόρους: βράζουμε τα σκληρά μέρη του φυτού 5–15 λεπτά, σκεπάζουμε, και αφήνουμε λίγο να «τραβήξει».
Σημαντικό: πάντα σκεπάζουμε το σκεύος κατά την εκχύλιση, για να μη χαθούν τα αιθέρια έλαια. Άλλες διαδικασίες είναι η απόσταξη για τα αιθέρια έλαια και τα ανθόνερα των βοτάνων.
Μείξη βοτάνων
Ναι, γίνεται, και μάλιστα είναι παραδοσιακή πρακτική.
Συνήθως:
1 “κύριο” βότανο (για την κύρια δράση) μαζί με 1–2 “συμπληρωματικά” που ενισχύουν τη δράση και 1 “αρμονιστικό” (για γεύση/ηρεμία στο μείγμα, π.χ. μέντα, λουίζα, χαμομήλι).
Καλό είναι να μην ξεπερνάμε τα 3–4 βότανα ανά μείγμα, ώστε να γνωρίζουμε πώς δρα το καθένα και να αποφύγουμε υπερβολές.
Δοσολογία
Συνήθως 1 κουταλιά της σούπας αποξηραμένο βότανο (ή 2 κουτ. τσαγιού) σε ένα φλιτζάνι νερό. Για φρέσκο βότανο, περίπου διπλάσια ποσότητα.
Ώρες κατανάλωσης
Βότανα που τονώνουν (π.χ. τσουκνίδα, δεντρολίβανο, πράσινο τσάι) → πρωί/μεσημέρι.
Βότανα που ηρεμούν (π.χ. λουίζα, μελισσόχορτο, χαμομήλι, τίλιο) → απόγευμα/βράδυ.
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
