H πρέσβειρα Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα μιλά στο «Θ»
H πρέσβειρα Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα, Αλεξάνδρα Πολιτάκη, βρέθηκε πρόσφατα στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα, στο πλαίσιο της παρουσίασης των δράσεων του Κλιματικού Συμβολαίου που έχει συνάψει ο Δήμος Καλαμάτας ως μέλος της Αποστολής των 100 Κλιματικά Ουδέτερων και Έξυπνων Πόλεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε συνέντευξή της στο «Θ» φωτίζει πολύπλευρα την παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση και τη στάση μας απέναντι σε αυτή, προτείνοντας μια καίρια μετατόπιση: την υιοθέτηση ενός «αφηγήματος» που θα εμπνέει αισιοδοξία και θα οδηγεί σε ενεργή συμμετοχή και κοινή δράση και όχι «βομβαρδισμό» με κακές ειδήσεις και δυσοίωνες προβλέψεις που προκαλούν φόβο και απαισιοδοξία, οδηγώντας εν τέλει στην αδράνεια.
Το «Καλαμάτα 2030» κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση εμπλέκοντας όλο και περισσότερο κόσμο, φορείς, συλλογικότητες και, κυρίως, τους νέους. Το κάλεσμα προς κάθε κάτοικο «να ενώσει τη φωνή και τη δύναμή του στην κοινή μας Αποστολή: να φτιάξουμε την πόλη που αξίζουμε, για εμάς και για τις επόμενες γενιές» παραμένει ενεργό και η μέριμνα όλων μας θα πρέπει να ξεκινάει από το σπίτι μας, τη γειτονιά μας και την πόλη μας και να αγκαλιάζει ολόκληρο τον πλανήτη…
Η κα Πολιτάκη μας ανέφερε τα παρακάτω:
-Από τον Απρίλιο του 2022 και τα συγχαρητήρια προς το Δήμο Καλαμάτας για τη συστράτευση στην Ευρωπαϊκή Αποστολή (EU Mission) “100 Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις έως το 2030”, κατά πόσο έχουν επιτευχθεί οι στόχοι του χρονοδιαγράμματος.
Η Καλαμάτα έχει φτάσει στο Κλιματικό της Συμβόλαιο, κάτι όχι απλό, ούτε εύκολο, για κάθε πόλη που συμμετέχει σε αυτήν την Ευρωπαϊκή Αποστολή. Υπάρχουν στόχοι, απαιτούμενα, συνεργασίες, θέλει πολύπλευρο σχεδιασμό, καλό προγραμματισμό, υπάρχει ο κοινός στόχος έως το 2030, αλλά και το βάρος που φέρουν οι πόλεις που συμμετέχουν στην Αποστολή, να γίνουν πόλεις-μοντέλα για τις άλλες που θα ακολουθήσουν. Άρα, η Καλαμάτα φτάνοντας ως εδώ έχει καταφέρει πολλά.
-Τι σας έχει εκπλήξει θετικά και τι αρνητικά μέχρι εδώ;
Με έχει εκπλήξει θετικά πόσο αποφασιστικά κινήθηκαν ο Δήμος και η τοπική κοινωνία. Και η προσπάθεια να μπει η συμμετοχή των πολιτών στο σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο. Σε αυτό, «συμμετοχή των πολιτών» δε σημαίνει συμμετοχή μόνο στην εκλογική διαδικασία, αλλά στην κάθε μέρα, σε έναν ανοικτό και διαρκή διάλογο με τα τοπικά και εθνικά κέντρα λήψης αποφάσεων, για την κάθε απόφαση που αφορά στη ζωή μας και τον τόπο μας. Αυτό, η συμμετοχικότητα, είναι ένα μεγάλο στοίχημα για κάθε πόλη και Τοπική Αυτοδιοίκηση που διεκδικεί ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό πρόσωπο.
-Τι σας έμεινε από την πρόσφατη επίσκεψή σας στην Καλαμάτα;
Μου έμεινε η συστράτευση της πόλης στην υπόθεση της Ευρωπαϊκής Αποστολής. Και βέβαια, οι άνθρωποι που είχα την τύχη να γνωρίσω και να συζητήσω, έστω και λίγο, μαζί τους και κάνουν εξαιρετικά πράγματα. Και να πω ότι η Βιβλιοθήκη σας είναι πολύ ωραία (σ.σ. αναφέρεται στη Λαϊκή Βιβλιοθήκη)!
-Οι περισσότερες από τις υπόλοιπες χώρες έχουν κάνει σημαντικά βήματα και βρίσκονται πολύ πιο μπροστά σε περιβαλλοντικά-οικολογικά ζητήματα. Στην Ελλάδα τι κάνουμε λάθος;
Κατ’ αρχάς, ως χώρα δεν έχουμε παράδοση σε αυτά τα ζητήματα. Δεν αποτελεί ισχυρό στοιχείο της κουλτούρας και του πολιτισμού μας η προστασία του περιβάλλοντος. Νομίζω όμως ότι κυρίως αυτό που φταίει σήμερα, είναι ότι αργούμε στις αλλαγές. Χρειάζονται δομικές και γενναίες αλλαγές στις οποίες δεν πάμε. Όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη και στον κόσμο δοκιμάζονται νέα μοντέλα πόλεων, στην Ελλάδα είναι ζήτημα διαμάχης ένας πεζόδρομος. Η κλιματική αλλαγή όμως αλλάζει τον κόσμο όπως τον ξέρουμε, αλλάζει και τη ζωή όπως την ξέρουμε. Η Ευρώπη είναι η ήπειρος που ζει τις αλλαγές πολύ έντονα, γιατί είναι η ήπειρος που θερμαίνεται πιο γρήγορα, και ακόμη πιο γρήγορα οι νότιες ευρωπαϊκές και μεσογειακές χώρες. Δεν μπορεί σήμερα κανείς να πει ότι δεν άλλαξε το κλίμα, ότι δε συμβαίνουν ακραία φυσικά φαινόμενα με μεγαλύτερη σφοδρότητα και συχνότητα από το παρελθόν, ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δε φαίνονται ήδη σε όλο το εύρος της ζωής και της ανθρώπινης δραστηριότητας. Για να μιλήσω για αυτήν την περιοχή, οι καλλιέργειες, το έδαφος, το νερό, η αγροτική παραγωγή ως σύνολο, αλλά και στα στάδιά της, αλλάζουν με τρόπο δραματικό. Και αυτή η αλλαγή διαχέεται στη συνέχεια παντού, στην ποιότητα των προϊόντων και της τροφής, στην τιμή τους και την αγοραστική μας δύναμη, στο φαινόμενο της διατροφικής φτώχειας, στην υγεία, παντού. Πρέπει να καταλάβουμε ότι αντιμετωπίζουμε μια κρίση (κλιματική κρίση). Ο τρόπος λοιπόν που πρέπει να την αντιμετωπίσουμε για να βγούμε από αυτήν, είναι με δομικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα, που από τη μία θα μας προστατεύσουν και από την άλλη, θα μας βοηθήσουν να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα. Όσο αργοπορούμε, τόσο πιο ευάλωτοι γινόμαστε και ως περιβάλλον και ως κοινωνία, γιατί χάνεται η ανθεκτικότητα.
-Η «πράσινη» ενέργεια είναι μέρος της λύσης ή του προβλήματος, προσθέτοντας επιπλέον περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις;
Η πράσινη ενέργεια είναι ένα εργαλείο, και όπως σε κάθε εργαλείο, το ζήτημα είναι η χρήση του. Το αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από τους παράγοντες που θα λάβουμε υπόψη και τις προτεραιότητες που θα βάλουμε στη χρήση της πράσινης ενέργειας. Π.χ. από ποιους και για ποιους, πόσο επιστήμη και πόσο lobby, πόσο περιβαλλοντική μέριμνα, πόσο κοινωνική ευημερία, πόσο κεντρικότητα ή τοπικότητα, πόσο ιδιωτικά συμφέροντα, πόσο κέρδος, πώς μοιρασμένο και σε ποιους. Ανάλογα με τις απαντήσεις και τη βαρύτητα που δίνουμε στην καθεμία, θα απαντήσουμε αν μιλάμε για λύση. Για αυτό έχει μεγάλη σημασία τι ρωτάμε. Πόσο χρήσιμη να είναι μια «σωστή απάντηση» σε μια «λάθος ερώτηση»;
-Είστε αισιόδοξη ή απαισιόδοξη για την έκβαση αυτής της μεγάλης «μάχης» για τη σωτηρία του πλανήτη; Υπάρχει κάποιο καθοριστικό ορόσημο;
Δεν μπορώ να μην είμαι αισιόδοξη. Νομίζω, δεν είναι επιλογή. Πιστεύω αυτό δεν έχουμε καταλάβει, πιστέψει, ακόμη: το μέγεθος του ζητήματος. Και μάλιστα, με ένα αφήγημα που να εμπνέει αισιοδοξία και να οδηγεί σε ενεργή συμμετοχή και κοινή δράση. Συνήθως μιλάμε για την κλιματική αλλαγή και την κλιματική κρίση με ένα αφήγημα που εμπνέει φόβο, απαισιοδοξία και αδράνεια. Αλλά η επιλογή του φόβου και της απαισιοδοξίας –πόσω μάλλον της αδράνειας- τι μπορεί να αλλάξει; Πού μπορεί να οδηγήσει;
Ορόσημα έχουμε. Για την επίτευξη του κλιματικού στόχου για μείωση των εκπομπών της Ε.Ε. κατά τουλάχιστον 55% (σε σχέση με το 1990) είναι το 2030, όπως και για την Ευρωπαϊκή Αποστολή για τις Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις. Ορόσημο είναι το 2050 για να γίνει η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη. Αλλά και κάθε χώρα στο εθνικό κλιματικό της σχέδιο θέτει και τα δικά της ορόσημα. Όμως, το ορόσημο είναι ένα σημείο, δεν είναι το τέλος, δεν είναι το τέρμα.
-Και πού θεωρείτε ότι θα κριθεί; Με κεντρικές αποφάσεις και παγκόσμια συνεννόηση ή σε επίπεδο τοπικών κοινοτήτων;
Είναι μια εξαιρετική ερώτηση, που νομίζω ότι αποκαλύπτει και την πολυπλοκότητα του ζητήματος. Υποστηρίζω την κεντρική δέσμευση των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη «Να μη μείνει κανείς πίσω» (Leave No One Behind/LNΟB). Αλλά αν θέλουμε μια λύση που να είναι λύση για όλους, που να περιλαμβάνει και να τους αφορά όλους, τότε πρέπει να έχουμε αποφάσεις σε όλη την κλίμακα της διακυβέρνησης. Και αυτές να λαμβάνουν υπόψη τις υπάρχουσες ανισότητες, ευαλωτότητες, διακρίσεις, τοπικότητες. Αυτά τα στοιχεία, κατά την άποψή μου, πρέπει να υπάρχουν είτε πρόκειται για τοπικές είτε για κεντρικές (εθνικές και ευρωπαϊκές) αποφάσεις. Πράγμα, ενδεχομένως, λιγότερο δύσκολο στις τοπικές κοινότητες, αλλά καθόλου εύκολο καθώς ανεβαίνουμε σε υψηλότερους βαθμούς διοίκησης και διακυβέρνησης, ιδιαίτερα εάν σκεφτεί κανείς την πολυμορφία που υπάρχει μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Πόσω μάλλον όταν μιλάμε για παγκόσμιες συμφωνίες, υπερεθνικά συστήματα και «υβριδικά» περιβάλλοντα αποφάσεων.
-Ποιο είναι το μήνυμά σας προς τους πολίτες της χώρας μας και ειδικά της Καλαμάτας ως πρέσβειρας του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα στην Ελλάδα;
Η Καλαμάτα κάνει μια εξαιρετική πορεία μέσα στην Ευρωπαϊκή Αποστολή για τις Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις και εύχομαι μια εξίσου καλή συνέχεια. Θα ήθελα να προτρέψω σε περισσότερη αγάπη για το περιβάλλον που ζούμε, και ας μη το ξεχωρίζουμε σε αστικό, ημιαστικό, κ.τ.λ., και σε περισσότερες δράσεις για το κλίμα, προσπαθώντας να κάνουμε τη ζωή και την καθημερινότητά μας πιο πράσινη. Γιατί, όπως λέει και μία κεντρική αρχή του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα, «Κάθε δράση μετράει!».
Σύντομο βιογραφικό
Η Αλεξάνδρα Πολιτάκη έχει διδακτορικό στις Πολιτικές Επιστήμες από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και μεταπτυχιακό στο ίδιο πανεπιστήμιο με κατεύθυνση Πολιτική Φιλοσοφία-Κοινωνικές Θεωρίες. Έχει εργαστεί σε Οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών και σε Διεθνείς και ελληνικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με αποστολές που σχετίζονται με διασυνοριακές ζώνες στην Ασία, καταστροφές από φυσικά φαινόμενα, εκτοπισμένους πληθυσμούς σε χρόνιες εμφύλιες συρράξεις ή εμπόλεμες καταστάσεις κ.λπ.
Στην Καλαμάτα συμμετείχε, μεταξύ άλλων, σε κλειστά workshops για δημοσιογράφους με θέμα «Η Κλιματική Αλλαγή ως Είδηση: Ενημερώνοντας το Κοινό» και για γυναίκες «Γυναίκες απέναντι στην Κλιματική Κρίση».
Της Χριστίνας Ελευθεράκη
