Έχουν περάσει τρεις μήνες από τότε που ο Δήμος Καλαμάτας υπέγραψε σύμβαση με εταιρεία, προϋπολογισμού 50.000 ευρώ περίπου, για την παροχή υπηρεσιών καθαρισμού αυτοφυούς βλάστησης σε ελεύθερους χώρους της πόλης, οικόπεδα και δημοτικές οδούς. Η διάρκεια της σύμβασης είναι ενός έτους και, μάλιστα, σε ένα από τα άρθρα της υπάρχει ο όρος ότι για την καλή εκτέλεση των εργασιών θα γίνεται εβδομαδιαίος έλεγχος από τον επιβλέποντα της παροχής υπηρεσιών.
Χθες το απόγευμα κάναμε άλλη μια βόλτα, έπειτα από πρόσφατο ρεπορτάζ του «Θάρρους», στη γειτονιά μας και συγκεκριμένα στην πλατεία Φραγκόλιμνας. Οι εικόνες που αντικρίσαμε ήταν εγκατάλειψη, χόρτα «θηρία» και καμία αίσθηση παρεμβάσεων. Μάλιστα, ακόμη και το κομμάτι του ιστορικού στίβου που χρησιμοποιήθηκε για την επιλογή Μεσσήνιων αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896, ήταν σε «κακά χάλια»!
Στην τελευταία του συνεδρίαση το Δημοτικό Συμβούλιο Καλαμάτας αποφάσισε την κατασκευή στο… μέλλον παιδικής χαράς στην περιοχή. Μέχρι να υλοποιηθεί, όμως, το έργο, καλό θα ήταν ο χώρος να παρουσιάζει την ελάχιστα ευπρεπή εικόνα. Κι αυτό, διότι δεν είναι δυνατόν να αφήνουμε «χορταριασμένη» την ιστορική μας μνήμη. Ο χώρος του στίβου, τουλάχιστον, θα έπρεπε να αποτελεί σημείο επίσκεψης ξένων και ντόπιων τουριστών.
Για την αλήθεια των παραπάνω παραθέτουμε σχετικό φωτογραφικό ρεπορτάζ, αλλά και ένα ιστορικό αφιέρωμα στην πλατεία από την έκδοση των Γενικών Αρχείων του Κράτους, Παράρτημα του Νομού Μεσσηνίας, με τίτλο «Καλαμάτα 1830- 1940»:
Πλατεία Φραγκόλιμνας
Η πλατεία Φραγκόλιμνας σχηματίστηκε το 1859. Αρχικά στη συγκεκριμένη θέση υπήρχε λίμνη, η οποία, κατά την επικρατέστερη άποψη, δημιουργήθηκε από την απόληψη χωμάτων από τους Φράγκους για το κτίσιμο του Κάστρου. Έκτοτε, για αιώνες, ο χώρος μεταβλήθηκε σε βόθρο «εν ω ερρίπτοντο άπασαι αι ακαθαρσίαι της πόλεως και τα θνησιμαία, και έβλαπτον ουσιωδώς την υγείαν της πόλεως, ένεκα των αναθυμιάσεων».
Το 1857 ο τότε φρούραρχος της πόλης Αλέξανδρος Κουμουνδουράκης, χρησιμοποιώντας ως εργατική δύναμη τους άνδρες της Φρουράς και τους κατάδικους των Φυλακών Καλαμάτας, «παρέχωσε», ισοπέδωσε, περιέφραξε δια τοίχου, εφυτούργησε με δένδρα αειθαλή και απεκατέστησε μίαν ωραίαν πλατείαν [την οποίαν] εστόλισε και με μουσικήν και με καφενείον», επιτυγχάνοντας επιτέλους την εξυγίανση της περιοχής.
Το 1926 η συνολική έκταση της πλατείας έφθανε τα 4.960 τ.μ. Το 1927 το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε να παραχωρήσει δωρεάν την πλατεία στο Δημόσιο για την ανέγερση Δικαστικού Μεγάρου, απόφαση για την οποία υπήρξαν αντιδράσεις και δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Παρέμεινε ευτυχώς πλατεία διαμορφούμενη και καλλωπιζόμενη συνεχώς. Η τελευταία παρέμβαση έγινε στις αρχές του 2000.
Κίνηση
Η πλατεία Φραγκόλιμνας αμέσως μετά τις παρεμβάσεις, γύρω στα 1860, πήρε ζωή και εξελίχθηκε σε πλατεία περιπάτου. Σε μικρή απόσταση απ’ αυτήν, στη βορειοανατολική της πλευρά, υπήρχε το κοιμητήριο της πόλης, ενώ δυτικά βρισκόταν η παλιότερη πλατεία της Καλαμάτας, η Άνω πλατεία της αγοράς, με την οποία επικοινωνούσε μέσω της σημερινής οδού Κουμουνδουράκη (πρώην Παλαιολόγου).
Τα αρχοντόσπιτα που στο μεταξύ ανεγέρθηκαν στέγασαν τις οικογένειες Λεονταρίτη, Πικουλάκη, Μπενιάδη, Παπαδόπουλου κ.ά., καθώς και διάφορες υπηρεσίες και φορείς, όπως, για παράδειγμα, την Εθνική Τράπεζα και τα γραφεία της Επισκοπής. Ανάμεσά τους δέσποζαν και οι δυο μικροί ναοί του Αγίου Νικολάου: ένας βυζαντινός, ο επονομαζόμενος Άγιος Νικόλαος παλαιός και ένας ιδιόκτητος, της οικογένειας Εφεσίου (μέσα 19ου αι.).
Αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ έγιναν το 1896 οι δοκιμαστικοί αγώνες για την επιλογή και συμμετοχή Μεσσήνιων αθλητών στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Το 1901 προστέθηκε, στη νότια πλευρά της πλατείας, το βρεφοκομείο, όπου για πολλά χρόνια βρήκαν περίθαλψη και διατροφή εκατοντάδες βρέφη, ορφανά ή εγκαταλελειμμένα από τους γονείς τους. Γύρω στα 1910 επί της σημερινής οδού Κουμουνδουράκη στεγάστηκαν τα δικαστήρια. Την περίοδο του μεσοπολέμου, στην ανατολική της πλευρά, άρχισε να κτίζεται το παλιό καπνεργοστάσιο Καρέλια, ενώ ένα τετράγωνο πιο πάνω απ’ αυτό λειτουργούσε το καπνοκοπτήριο της πόλης. Το 1924 στον ακάλυπτο χώρο της πλατείας τοποθετήθηκαν παραπήγματα για να στεγαστούν προσωρινά πρόσφυγες της Μικράς Ασίας.
Εκδηλώσεις
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ 1896
Στην πλατεία Φραγκόλιμνας τελέστηκαν, παραμονές των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, δοκιμαστικοί αγώνες για την επιλογή και συμμετοχή Μεσσήνιων αθλητών στο μέγα αυτό αθλητικό γεγονός, όπως πληροφορούμαστε από τον Τύπο της εποχής: «Την παρελθούσαν Κυριακήν ετελέσθησαν οι πρώτοι δοκιμαστικοί αγώνες του Γυμναστικού της πόλεώς μας Συλλόγου εν τη πλατεία Φραγκολίμνης εν πυκνή συρροή πλήθους και υπό τους ήχους της Φιλαρμονικής. Οι αγώνες περιορίσθησαν εις την σφαιροβολίαν και το τριπλούν άλμα. Εις αμφότερα νικητής ανεδείχθη ο κ. Γ.Χ. Καρδαράς, εις δε το τριπλούν άλμα και οι κ.κ. Π. Παλουκάκος, Σ. Γερακάρης και Γ. Χρυσομάλης. Σήμερον επαναλαμβάνονται αι δοκιμαί την 2αν μ.μ. εν τω αυτώ τόπω και δια τα λοιπά διαγωνίσματα, μεθ’ ο θέλουσιν εκλεχθή μεταξύ των νικητών οι αποσταλητόμενοι εις τους Πανελληνίους δοκιμαστικούς αγώνας καθ’ ους θα κριθώσι ποίοι θα συμμετάσχωσι των Ολυμπιακών».
Τα λοιπά αγωνίσματα ήταν: «Α’ Άρσις Βαρών: 1) Άρσις αλτήρος δια της μια χειρός από 20 οκάδας και άνω, 2) Άρσις αμφισφαίρου δι’ αμφοτέρων των χειρών από 50 οκάδας και άνω. Β’ Αγώνισμα Σφαιροβολίας δια σφαίρας 7 χιλιογράμμων. Γ’ Αγώνισμα Άλματος: 1) Άλμα απλούν και τριπλούν, 2) Άλμα εις ύψος υπέρ ζυγόν. Δ’ Αγώνισμα Δρόμου: Δρόμος από Αλμυρού εις Πλατείαν Φραγγολίμνης» (Εφ. Φαραί, 25-2-1896. Εφ. Ευνομία, 25-2-1896).
Του Αντώνη Πετρόγιαννη
Φωτό: Στασινός Μουτσούλας
