«Δεν μπορεί να υπάρξει συμφιλίωση χωρίς μνήμη» (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο)
Το φθινόπωρο του 1945 ένα πλοίο με το όνομα «Ματαρόα» αναχώρησε από το λιμάνι του Πειραιά με προορισμό το λιμάνι του Τάραντα στην Ιταλία. Ανάμεσα στους επιβάτες του ήταν και εκατόν ογδόντα Έλληνες φοιτητές, υπότροφοι του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, που θα πήγαιναν στο Παρίσι για πανεπιστημιακές σπουδές. Ένας από αυτούς ήταν ο φιλόσοφος, πολιτικός και οικονομικός επιστήμονας Κορνήλιος Καστοριάδης. Ο Καστοριάδης ήταν οπαδός των ιδεών του Λ. Τρότσκι. Ο Τρότσκι προέβλεψε νωρίς τους κινδύνους διολίσθησης του κομμουνισμού στον ολοκληρωτισμό και αναζητούσε με τη σκέψη του τρόπους βελτίωσης και εκσυγχρονισμού του.
Στην Ελλάδα το Κομμουνιστικό Κόμμα είχε ως σημείο αναφοράς των ιδεών του τον Ιωσήφ Στάλιν. Γι’ αυτό το λόγο είχε πολλές φορές προχωρήσει σε εκτελέσεις αριστερών που του ασκούσαν κριτική.
Ο Καστοριάδης, που, προφανώς, κρυβόταν επιμελώς τόσο από τους Δεξιούς όσο και από τους Αριστερούς, έφτασε στη Γαλλία σε μια στιγμή κατά την οποία το Κομμουνιστικό της Κόμμα, που είχε διακριθεί στον αντιστασιακό αγώνα, έχαιρε της εκτίμησης και του σεβασμού όλων. Ο Καστοριάδης, που γνώριζε καλά τις σταλινικές θηριωδίες και πρακτικές, αγωνίστηκε και τελικά κατάφερε να «μπολιάσει» με τη σκέψη του τη Γαλλική Αριστερά, η οποία εξέλιξε την ιδεολογία της και οδήγησε τη μεταπολεμική εποχή της Δυτικής Ευρώπης στο «Μάη του ‘68», οπότε έγινε δεκτό ότι η Αριστερή Ιδεολογία και ο σεβασμός στους Δημοκρατικούς Θεσμούς μπορούν να συμπλεύσουν.
Δυστυχώς, στην Ελλάδα, αλλά και στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, η Αριστερή Ιδεολογία δεν είχε την ίδια εξέλιξη. Οι χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης έζησαν υπό κομμουνιστικά καθεστώτα από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Οι χώρες αυτές διατήρησαν τις Σταλινικές μεθόδους , καταφεύγοντας συχνά σε «εξορίες, φυλακίσεις, βασανισμούς, φόνους» αντιφρονούντων. Έτσι, με την πτώση των Καθεστώτων, όλες ποινικοποίησαν τον Κομμουνισμό (όπως η Γερμανία έχει ποινικοποιήσει το Ναζισμό)
Στην Ελλάδα πάλι, η Κομμουνιστική Ιδεολογία διατηρήθηκε όπως είχε το 1945, την εποχή που κυριαρχούσε ο Στάλιν. Αυτό συνέβη λόγω του ότι αρχικά είχε κηρυχθεί παράνομη («Ιδιώνυμο Έγκλημα») και, συνεπώς, οι οπαδοί της προσπαθούσαν κυρίως να κερδίσουν την ελευθερία τους, παρά να διαλογιστούν, ενώ αργότερα, όταν νομιμοποιήθηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, προτίμησε να «προβάλλει» το ρομαντισμό του δικαιωμένου ιδεολόγου, παρά να επενδύσει στον εκσυγχρονισμό της. Αυτό περιέβαλλε την Ελληνική Αριστερά με μια μυθική άχλη και οδήγησε στην… ηγεμονία της. Η ηγεμονία αυτή δεν είχε να κάνει τόσο με την επιβολή των ιδεών της όσο με την επιβολή του ακραίου λεκτικού της και με μία συλλογική συμπάθεια, λύπη (;), συμπόνια (;) των συναισθηματικών Ελλήνων προς κάθε κατατρεγμένο…
Έτσι φτάσαμε κάπως στο 2014, οπότε ένα χαμογελαστό αριστερό αγόρι έλεγε τα πιο απίθανα (να συμβούν στον σημερινό μεταπολεμικό δημοκρατικό κόσμο) πράγματα με τον πιο φυσικό τρόπο. Οι συμπονετικοί Έλληνες είπαν να του δώσουν μια ευκαιρία να δοκιμάσει τις ιδέες του στην πράξη. Το χαμογελαστό αγόρι ξεκίνησε να εφαρμόζει αυτά που του υπαγόρευε η ιδεολογία του. Η ιδεολογία του που δεν είχε ζήσει το «Μάη του ‘68» και που δεν είχε συνειδητοποιήσει τα εγκλήματα (απέναντι στην ανθρώπινη ζωή και την δημοκρατία) που διαπράχθηκαν από αυτήν.
Όμως σήμερα, που «βασικός στόχος της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι η μελλοντική διασφάλιση του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου».
Σήμερα που «οι μνήμες του τραγικού παρελθόντος της Ευρώπης πρέπει να μείνουν ζωντανές, για να αποτιθεί φόρος τιμής στα θύματα, να καταδικαστούν οι θύτες και να τεθούν οι βάσεις της συμφιλίωσης μέσα από την αλήθεια και τη μνήμη»,
Σήμερα είναι ο καιρός η Ελληνική Αριστερά και όλα τα κόμματα που την απαρτίζουν να κάνουν το βήμα προς το μέλλον, «να αποτιμήσουν τα εγκλήματα που διέπραξαν τα ολοκληρωτικά κομμουνιστικά καθεστώτα, να αποδεχτούν την όποια ευθύνη τους αναλογεί, να ζητήσουν συγγνώμη και να προωθήσουν την ηθική τους ανάκαμψη».
Μόνο τότε θα είναι έτοιμη η Ευρώπη για την πραγματική ενοποίησή της και τη δημοκρατική, θεσμική λειτουργία της.
Υπό αυτήν την έννοια (της συμβολής στην ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής Ενοποίησης) η Νέα Δημοκρατία, η παράταξη που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, μπορεί να βοηθήσει την Ελληνική Αριστερά να κατανοήσει και να αποδεχτεί ότι πλέον δεν μπορεί να γίνεται λόγος για Αριστερά και Δεξιά κόμματα, αλλά για Ευρωπαϊκά ή μη, για Δημοκρατικά ή Αυταρχικά, για ειλικρινή ή δημαγωγικά κόμματα.
-Όλες οι φράσεις του κειμένου εντός εισαγωγικών είναι ακριβή αποσπάσματα από το ψήφισμα Ρ6_ΤΑ (2009) 0213 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τίτλο «Ευρωπαϊκή Συνείδηση και Ολοκληρωτισμός»
Της Πιπίνας Κουμάντου
Ο Κομμουνισμός στην Ευρώπη
