Ο μεγάλος περίπατος των Καλαματιανών γινόταν πριν από 110 χρόνια στην οδό των «Δενδρακίων». Αρχικά ονομαζόταν «οδός Νέδοντος» ή «οδός Αλαγονίας» ή οδός Δαφνώνα» και πρόκειται για το δρόμο ανατολικά του ποταμού. Ξεκινούσε από τον Αγιάννη τον Πρόδρομο και τερμάτιζε στις «Τούρλες».
Οδός Δενδρακίων ονομαζόταν, γιατί κατά μήκος του ποταμού είχαν φυτρώσει πολλά πλατάνια, μερικά εκ των οποίων είχαν ηλικία 300 ετών.
Ένας περίπατος ρομαντικός, κάτω απ’ τα πλατάνια και πλάι στα νερά του ποταμού Νέδοντα, που διαρκούσαν 9 μήνες κάθε χρόνο.
Ο πιο μακρινός περίπατος ήταν μέχρι την εκκλησία «Παναγίτσα» – γνωστή και σήμερα. Όσοι άντεχαν τις ανηφόρες, πήγαιναν μέχρι εκεί, όπως και για ν’ απολαύσουν απ’ το κέντρο «Καλλιάνη» τη θέα της Καλαμάτας από ψηλά.
Τη διαδρομή αυτή έκαναν και μόνιππα αμαξάκια, έναντι μικρής αμοιβής.
Οι «Τούρλες» τότε ήταν εξοχική τοποθεσία απ’ τις πιο γραφικές. Εκεί έβρισκαν όστρακα απολιθωμένα και εικάζεται ότι πριν από χιλιάδες χρόνια εκεί υπήρχε θάλασσα ή και μπορεί ν’ αποδίδεται στο μεγάλο κατακλυσμό.
Παλιά οι «Τούρλες» ονομάζονταν και «Καλαμίτσι» και οι ιστορικοί τις τοποθετούν σε θέση μεγάλης γεωλογικής σημασίας. Εκεί υπήρχαν βρύσες, μικροί καταρράχτες και φυσικές σπηλιές, μία εξ αυτών ήταν του «Μουρλογιάννη»!
Είχε γίνει τοπωνύμιο του «Μουρλογιάννη η σπηλιά»!
Ιστορικά αναφέρεται ότι ο Μουρλογιάννης ήταν υπηρέτης της οικογένειας των Μπενάκηδων. Κάποτε… έχασε τα λογικά του και από τότε κατοίκησε μέχρι το τέλος της ζωής του σε μια απ’ αυτές τις σπηλιές!
Υπήρξε, λοιπόν, σημείο αναφοράς. Έλεγαν οι Καλαματιανοί «μέχρι του Μουρλογιάννη τη σπηλιά»!
Άλλες εξοχές για τους Καλαματιανούς ήταν τα ωραία περιβόλια. Κατάφυτα με εσπεριδοειδή. Τη δε άνοιξη όλοι αυτοί οι κήποι με τ’ ανθισμένα δένδρα, ιδίως οι πορτοκαλιές και τα γιασεμιά, έδιναν ένα υπέροχο άρωμα. Τέτοιοι κήποι υπήρχαν πολλοί στην Καλαμάτα. Εκεί γίνονταν, κυρίως, την Πρωτομαγιά διασκεδάσεις και γλέντια. Στη συνοικία του Αϊ – Γιώργη ήταν οι κήποι του Δασκαλά και του Μηλιανίτη. Στη συνοικία Συντάγματος ήταν του Ζάρκα και πίσω απ’ το Κάστρο, ήταν του Σαμώνη, όπου εδόθη επίσημο γεύμα στο Βασιλιά Όθωνα, όταν ήρθε στην Καλαμάτα το 1849.
Άλλοι ωραίοι κήποι ήταν των Ανθέων και της Εδέμ.
Οι Καλαματιανοί διασκέδαζαν και με τις γιορτές.
Των Αγίων Αποστόλων γινόταν και μεγάλο πανηγύρι (εμποροζωοπανήγυρις) και έρχονταν πολλά χρήματα στην πόλη. Η γιορτή αυτή καταργήθηκε έπειτα από λίγα χρόνια λόγω της επέκτασης της πόλης και το πανηγύρι μεταφέρθηκε στη γειτονική μας Θουρία.
Άλλη μεγάλη γιορτή ήταν της Αναλήψεως. Επικρατούσε μεγάλη κίνηση κόσμου και, κυρίως, στην παραλία μας. Εκεί πήγαιναν οι Καλαματιανοί, για να τους χτυπήσουν τα 40 κύματα, γιατί πίστευαν ότι με το έθιμο αυτό εξασφάλιζαν υγεία – ευτυχία και οικονομική ευμάρεια.
Τότε στην προκυμαία μαζευόταν πλήθος κόσμου, ντυμένοι με φουστανέλες, άλλες ενδυμασίες διάφορες και οι κυρίες με τα κρινολίνα τους και τα καπελάκια τους, που ήταν της μόδας. Το μεγάλο λόγο είχαν οι ψαράδες, που χόρευαν διάφορους… ναπολιτάνικους χορούς, με τη φυσαρμόνικα και τα τύμπανα.
Φυσικά, δεν έλειπαν και οι καλαματιανές σαΐτες. Ένα παλιό έθιμο, που κυρίως γίνεται τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή και το Πάσχα.
Παλαιά τις ονόμαζαν χαλκούνια, γιατί τις έφτιαχναν με φύλλα χαλκού και όχι με χαρτόνι, όπως σήμερα.
Ο σαϊτοπόλεμος για τους Καλαματιανούς ήταν μια ξεχωριστή διασκέδαση. Τις σαΐτες θαύμασε και ο Βασιλιάς Γεώργιος, όταν ήρθε στην Καλαμάτα το 1887 και φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Μαρκόπουλου στη Φραγκόλιμνα.
Υπήρχαν μπουλούκια και σαϊτολόγων και έχουν διασωθεί μερικά ονόματα αυτών: ο Καρνέρης – ο Κατασχετής – ο Χαλές – ο Καλαμάτας – ο Μανδραγούδας – ο Κουραμάνας – κ.ά.
Ο Δήμος Καλαμάτας έβγαζε και χρηματικό έπαθλο για τις καλύτερες σαΐτες. Αυτό, όμως, έπαιρνε άσχημες διαστάσεις μερικές φορές και ο σαϊτοπόλεμος κατέληγε σε… κουμπουριές!
Αυτά γίνονταν από το 1870 μέχρι και σήμερα, με τη διαφορά ότι τώρα δε γίνονται με την αγριότητα και το πάθος της εποχής εκείνης.
Για την ιστορία της πόλης: Βασίλης Ι. Μανιάτης
