Μέρος 2ο
Εκ του εν Αθήναις εκδιδομένου οικονομολογικού περιοδικού «Πλούτος» αναδημοσιεύομεν περισπούδαστον μελέτην του εγκρίτου συνεργάτου του «Θάρρους» Παν. Σακκέτα περί της οικονομικής καταστάσεως και του μέλλοντος των Καλαμών. Η ευρεία μόρφωσις του κ. Σακκέτα και η ειδικότης αυτού επί των εμπορικών ζητημάτων παρουσιάζουν εν τη παρά πόδας μελέτη πλήρην την εικόνα της μεσσηνιακής μητροπόλεως και υποδεικνύουν ποίον δρόμον πρέπει να ακολουθήση αύτη δια να εξελιχθή εις εμπορικόν παράγοντα άξιον παρατηρήσεως.
Είναι ανάγκη να είμεθα ειλικρινείς και η ειλικρίνεια απαιτεί να ομολογήσωμεν ότι εξαγωγικόν εμπόριον χωρίς καμίαν σταθερά βάσιν, χωρίς λελογισμένην και σύγχρονον κατεύθυνσιν και χωρίς αντίληψιν των σημερινών εμπορικών απαιτήσεων, χωρίς δηλαδή συγχρονισμόν, είναι εμπόριον του γόνατος.
Δεν θέλομεν να μη ομολογήσωμεν, ότι υπάρχει μία σύμπτωσις των προαπαιτουμένων εμπορικών τούτων προσόντων υπό τινά αναλογίαν εμπορικών παραγόντων και κατά την σημερινήν εποχήν. Πλην όμως είναι γνωστόν, ότι αι εξαιρέσεις δεν δημιουργούσι τον κανόνα.
Δια την τόνωσιν λοιπόν του εξαγωγικού εμπορίου των Καλαμών, χρειάζονται επαρκέστερα κεφάλαια και πιστωτικαί ενισχύσεις εκ μέρους των τραπεζιτικών ιδρυμάτων. Εάν ταύτα καθοδηγηθώσιν από νέον εμπορικόν πνεύμα, τότε ασφαλώς το άτονον εξαγωγικόν εμπόριον θα φθάση συντόμως εις την περιωπήν ήτις του αρμόζει.
Εις την ενίσχυσιν του εξαγωγικού εμπορίου ασφαλώς θέλει συντείνει και η ρύθμισις του εμπορίου των σύκων. Είναι γνωστόν το πώς διεξάγεται μέχρι τούδε το εμπόριον του κατ’ εξοχήν μεσσηνιακού τούτου προϊόντος. Το μέγιστον μέρος της εκ 250.000 περίπου στατήρων παραγομένης ποσότητος, προοριζόμενον δια την φαγώσιμον κατανάλωσιν και την βιομηχανικήν κατεργασίαν των αγορών της Αυστροουγγαρίας και Γερμανίας μεταφέρεται ως επί το πλείστον άνευ προηγουμένης εμπορικής συμφωνίας δια την τιμήν της πωλήσεως. Και εντίθεται εις το puntofranco του λιμένος της Τεργέστης, όπου πολλάκις συμβαίνει ώστε τα έξοδα της αποθηκεύσεως, τα μεσιτικά και αι προμήθειαι σχεδόν να ισοφαρίζουν προς την αξίαν του προϊόντος.
Ο τρόπος ούτος της εμπορίας των σύκων (consegna) έχει κάμει ώστε να οπισθοδρομή αντί να προοδεύη το εμπόριον των σύκων, επειδή φαίνεται πολύ πρωτότυπον το συμβαίνον, να περιάγηται δηλαδή και να κρούη τας θύρας των πελατών καταναλώσεως αυτό τούτο το εμπόρευμα, έρμαιον πλέον των διαθέσεων ταύτης, αντί κατά τον φυσοιλογικόν εμπορικόν τρόπον να αναμένη το εμπόρευμα τον αγοραστήν του, εις τόπον της παραγωγής του.
Είναι αναγκαία λοιπόν η κατά τον προσφορώτερον τρόπον ρύθμισις του εμπορίου των σύκων. Αλλ’ η ρύθμισις αύτη είναι δυνατόν να επιτευχθή υπό τας σημερινάς συνθήκας με την κατανομήν δηλαδή εις ην ευρίσκεται το εμπόριον των σύκων, ή μήπως προς επιτυχίαν του σκοπού τούτου είναι αναγκαία η ολοκλήρωσις της εργασίας εις χείρας ολίγων, συγκεντρούντων εκτός της ειδικότητός των, και κεφάλαια ικανά ώστε να επιτελέσουν την αλλαγήν και καλλιτέρευσιν του σημερινού εμπορικού συστήματος; Τούτο είναι ζήτημα, το οποίον μαζί με άλλα εμπορικά μεσσηνιακά ζητήματα είναι ενδεχόμενον να μας απασχολήση άλλοτε εις τας στήλας του «Πλούτου».
Αι Καλάμαι ως βιομηχανικόν κέντρον
Όχι μόνον δια την βελτίωσιν και ανάπτυξιν του εξαγωγικού εμπορίου της ηδύνατο να μεριμνήση η αγορά των Καλαμών, αλλ’ ακόμη και όπως αύτη καταστή σπουδαίον βιομηχανικόν κέντρον επιδιδομένη και καλλιεργούσα ωρισμένους κλάδους της βιομηχανίας, εις τους οποίους θα ηδύνατο να επιτελέση σπουδαίας και σοβαράς προόδους.
Η Μεσσηνία, κατ’ εξοχήν γεωργική χώρα, δύναται να παράσχη πάντα προς τούτο απαιτούμενα μέσα και ευτυχώς, ότι από τινών ετών η αντίληψις αύτη ήρχισε να επικρατή εις τρόπον ώστε εργοστάσιον τέλειον σαπωνοποιίας με σοβαράς εργασίας να λειτουργή από αρκετών ετών και τρία ατμοκίνητα ελαιουργεία να ιδρυθώσιν εντός ολίγου χρόνου εξαποστέλλοντα τα πεφημισμένα έλαια των Καλαμών εις ξένας αγοράς.
Δυστυχώς, όμως, ότι μία προηγμένη και πλουτοφόρος βιομηχανία – η μεταξουργία – υπέστη σπουδαίον κλονισμόν κατά τα τελευταία έτη συνεπεία της παγκοσμίου πτώσεως της αξίας της μετάξης, εις τρόπον ώστε τον κλονισμόν τούτον να αισθανθή σπουδαίως και η καλαματιανή οικιακή χειροτεχνία, ήτις είχε σπουδαίαν επίδοσιν εις τον κλάδον τούτο.
Εις νηπιώδη κατάστασιν ευρίσκεται η βιομηχανία των οίνων. Εάν εξαιρέση κανείς το μέγα εργοστάσιον της παρασκευής οίνων εκ σταφίδος της Εταιρείας Οίνων και Οινοπνευμάτων, ουδεμία άλλη σοβαρά εργασία γίνεται εις τον κατ’ εξοχήν οινοφόρον αυτόν τον τόπον, εις τον οποίον εξακολουθεί η δια των προϊστορικών μεθόδων παρασκευής της πατροπαραδότου ρετσίνας, χάριν της επιχωρίου καταναλώσεως. Και όμως θα ήτο επιβεβλημένη η ίδρυσις ενός τελείου οινοποιείου, το οποίον θα εγνώριζε τους μεσσηνιακούς οίνους εις τας ξένας αγοράς, παρασκευαζομένους κατά τας απαιτήσεις των ξενικών στομάχων και ικανοποιούντας τα ευαίσθητα γευστικά των αισθητήρια.
Παραλλήλως προς τας σπουδαίας ταύτας βιομηχανίας θα ηδύνατο να προοδεύσωσι και η βιομηχανία των πυρηνελαίων, του τερεβινθελαίου και λοιπών συναφών, τα οποία πάντα θα έκαμνον ώστε η αγορά των Καλαμών να διεξεδίκει την κυριαρχίαν εις την βιομηχανικήν πρόοδον εν Πελοποννήσω.
Πραγματικότητες και όνειρα
Η μεσσηνιακή χώρα πρέπει να χαρακτηρισθή ως μία ανεξάντλητος πηγή πλουτοπαραγωγικών δυνάμεων. Έχουσα το φυσικόν χάρισμα της απείρου γονιμότητος παρέχει δαψιλή τα ποικίλα προϊόντα της, χωρίς να έχη το μειονέκτημα της αποκλειστικότητος εις την παραγωγήν των, όπως συμβαίνει εις άλλους γεωργικούς τόπους. Σταφίδες, σύκα, έλαια, μέταξα κ.λπ. καθιστώσι τον γεωργικόν πλούτον της Μεσσηνίας ανεκτίμητον και αναγκάζουσι το εμπορικόν πνεύμα να μη μείνη αργόν, αλλά να κινηθή προς ευρυτέρους ορίζοντας ίνα εναποθέση εις ξένας και όσον τον δυνατόν καλλιτέρας αγοράς την ποικιλίαν των προϊόντων τούτων. Δεν δικαιολογείται επομένως ουδεμία στασιμότης ή ατονία εις το εξαγωγικόν εμπόριον της μεσσηνιακής πρωτευούσης προς το οποίον εκ μέρους της παραγωγής τουλάχιστον παρέχονται όλα τα μέσα δια να γιγαντωθή και καταλάβη αξιόλογον θέσιν μεταξύ των εμπορικών εξαγωγικών κέντρων.
Είναι αναμφισβήτητον ότι εις τας Καλάμας ανοίγεται το κέντρον ενός εκ των καλλιτέρων ελληνικών κέντρων εξαγωγής και η πραγματοποίησις της υποθέσεως ταύτης εξαρτάται εξ ολοκλήρου από την ιδιοφυίαν των εμπορικών παραγόντων της. Εις την ενίσχυσιν των εμπορικών προσπαθειών πολύ θέλει συμβάλει η πραγμάτωσις πολλών τεχνικών ζητημάτων, όπως είναι η δια Λεονταρίου ένωσις της κατασκευασθησομένης σιδηροδρομικής γραμμής Σπάρτης εις τρόπον ώστε τα εξαγόμενα λακεδαιμονικά προϊόντα να διαμετακομίζονται μέσω του λιμένος Καλαμών, και η ρύθμισις του τελευταίου τούτου δι’ εκβαθύνσεως και εκτελέσεως άλλων τεχνικών έργων, ώστε να καταστή ικανός δια να ανταποκριθή προς τας μελλούσας εμπορικάς ανάγκας του τόπου.
Αυταί είναι αι αναμφισβήτητοι πραγματικότητες, δια να αφήσωμεν κατά μέρους τα μετ’ αυταρεσκείας σιγοψιθυριζόμενα όνειρα, κατά τα οποία αι Καλάμαι ήτο δυνατόν να καταστώσιν ο πρώτος εξ Ινδιών προς την Ευρώπην σταθμός δια τα ταχυδρομεία και εμπορεύματα.
Του συνεργάτου μας Παν. Σακκέτα
