Η γυναίκα που κατάφερε να φέρει το Τμήμα Φιλολογίας, αλλά και γενικά το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου στην Καλαμάτα, δεν είναι άλλη από την καθηγήτρια Γεωργία Ξανθάκη-Καραμάνου.
Είναι εκείνη που ουσιαστικά «έστησε» τη Σχολή στην πόλη μας, ενώ δικαιώθηκε όταν το 2005 ξεκίνησε η Φιλολογία τη λειτουργία της.
Κατά την εκδήλωση της περασμένης Παρασκευής μίλησε για τις δυσκολίες που υπήρξαν στο Τμήμα, την πορεία του μέχρι σήμερα, αλλά και το μέλλον…
Ακολουθεί η ομιλία της κας Ξανθάκη- Καραμάνου:
Ως Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας από της ιδρύσεώς του το 2005 έως το 2014 θα προσπαθήσω να σκιαγραφήσω με πυκνότητα και σαφήνεια τις πιο ουσιαστικές στιγμές της λειτουργίας και ανάπτυξής του κατά την περίοδο αυτή.
Αναφορικά με την ίδρυση και τη διαμόρφωση του Τμήματος και γενικά της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών, οφείλουμε να υπογραμμίσουμε την ευτυχή συγκυρία της συνυπάρξεως από το 2004 έως το 2007, διάστημα κατά το οποίο ιδρύθηκε και διαμορφώθηκε το Τμήμα Φιλολογίας, στο υπουργείο Παιδείας, της υπουργού κας Μαριέττας Γιαννάκου και του γενικού γραμματέα, καθηγητού κ. Ανδρέα Καραμάνου. Με τις άοκνες προσπάθειες και τις ορθές τους ενέργειες αποφασίσθηκε η λειτουργία ενός νέου Τμήματος Φιλολογίας στην Καλαμάτα με καινοτόμο προσανατολισμό. Και τούτο, παρά το γεγονός ότι ήδη λειτουργούσαν στη χώρα άλλα 6 Τμήματα Φιλολογίας. Η μέριμνα των δύο αυτών προσωπικοτήτων για την ολοκλήρωση των κτηριακών υποδομών και τη στελέχωση με επιστημονικό και διοικητικό προσωπικό υπήρξε καθοριστική.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ – ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ
Στη διάρκεια της 10ετίας, ιδιαιτέρως στα πρώτα χρόνια έως το 2009, διορίσθηκαν 12 καθηγητές όλων των βαθμίδων στα βασικά γνωστικά αντικείμενα της Αρχαίας Ελληνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας, Λατινικής Φιλολογίας, Παλαιογραφίας, Γλωσσολογίας, Ειδικής Αγωγής και Διδασκαλίας των φιλολογικών μαθημάτων με λογισμικά. Ατυχώς, μετά το 2009 και καθ’ όλη τη διάρκεια της επώδυνης κρίσης, ουδεμία νέα θέση προκηρύχθηκε. Το Τμήμα πρέπει να επιδιώξει κατά προτεραιότητα την ενίσχυση του επιστημονικού του δυναμικού, ει δυνατόν με εκλογή ή ακόμα και με μετακινήσεις από άλλα πανεπιστήμια ειδικών και έμπειρων καθηγητών σε βασικούς τομείς, όπως η Βυζαντινή Φιλολογία, η Παπυρολογία και η Φιλοσοφία.
Στο ξεκίνημά του το Τμήμα δε διέθετε μόνιμους διοικητικούς υπαλλήλους. Σήμερα υπηρετούν μόνιμοι διοικητικοί υπάλληλοι, μέλη ΕΤΕΠ, καθώς και τρεις συμβασιούχοι γραμματείς για τα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών.
ΥΠΟΔΟΜΕΣ – ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Με κονδύλια του Γ’ ΚΠΣ, μέσω της Περιφέρειας Πελοποννήσου, ολοκληρώθηκε για τη στέγαση του Τμήματος Φιλολογίας η αναπαλαίωση και η εσωτερική διαρρύθμιση του κτηρίου του Παλαιού Λόχου, με 12 επιπλέον αίθουσες διδασκαλίας, ένα αμφιθέατρο, μία Βιβλιοθήκη και 2 Εργαστήρια. Το Δεκέμβριο του 2008 το κτήριο αυτό του Τμήματος Φιλολογίας εγκαινιάσθηκε από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κ. Παπούλια.
Οι αίθουσες διδασκαλίας και τα Εργαστήρια είναι άρτια εξοπλισμένα για την ταχύτερη και πληρέστερη εμπέδωση της γνώσης. Η Βιβλιοθήκη διαθέτει περίπου 30.000 τόμους βιβλίων και περιοδικών και είναι συνδεδεμένη μέσω διαδικτύου με ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, βάσεις δεδομένων και ηλεκτρονικές πύλες.
Για τον πνευματικό αυτόν εμπλουτισμό σημειώνεται ότι δωρήθηκαν από τον καθηγητή κ. Β. Μανδηλαρά 12 ανέκδοτοι πάπυροι, που χρονολογούνται από τον 3ο π.Χ. έως και τον 7ο μ.Χ. αιώνα και αποτελούν πολύτιμο απόκτημα για το Τμήμα.
ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΣΠΟΥΔΕΣ
Το πρόγραμμα προπτυχιακών σπουδών, συγκρινόμενο με αυτό των άλλων Τμημάτων Φιλολογίας, καινοτομεί ουσιαστικά, διότι συνδυάζει τα βασικά γνωστικά αντικείμενα της Αρχαίας, Λατινικής, Βυζαντινής και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, της Ιστορίας της Ελληνικής Γλώσσας και της Παλαιογραφίας με τα πρωτοποριακά της χρήσης των εφαρμογών λογισμικού στην προσέγγιση των φιλολογικών μαθημάτων και της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης. Προσφέρεται έτσι στους φοιτητές μεγαλύτερο εύρος επιλογών και ευκαιριών, περισσότερες προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης και ταυτοχρόνως πληρέστερη και ποιοτική εκπαίδευση.
Στα 10 αυτά χρόνια οργανώθηκαν 3 Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών:
1) Ηθικής Φιλοσοφίας, Διαπανεπιστημιακό και Διατμηματικό σε συνεργασία με τον Τομέα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, που λειτουργεί με επιτυχία ανελλιπώς από το 2009. Η σύζευξη της συστηματικής και της ιστορικής προσέγγισης της Φιλοσοφικής Ηθικής προσδίδει μοναδικότητα στο Μεταπτυχιακό αυτό, που, ανάμεσα σε άλλα, περιλαμβάνει καινοτόμα αντικείμενα, όπως την Ηθική της Εργασίας, την Βιοηθική κ.ά.
2) Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας, που λειτουργεί εφέτος για 3η χρονιά. Προσφέρει ένα πανόραμα γνώσεων από τον ανεξάντλητο πλούτο της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, τη μέθοδο της φιλολογικής έρευνας, αλλά και τις σύγχρονες τάσεις στις κλασσικές σπουδές.
3) Διακρατικό Ειδικής Αγωγής. Λόγω της εξαιρετικής κοινωνικής σημασίας του είχε προσελκύσει στα δύο χρόνια της λειτουργίας του (2012-2014) πολλούς φοιτητές. Ατυχώς διεκόπη εξαιτίας κάποιων προβλημάτων συνεργασίας με το Πανεπιστήμιο του Torino. Θα συνεχιζόταν ομαλά, αν υιοθετείτο η πρόταση της τότε προέδρου για συνέχιση του Προγράμματος μόνο από το Τμήμα Φιλολογίας. Η παρουσία εκλεγείσας επίκ. καθηγήτριας Ειδικής Αγωγής θα βοηθούσε αναμφισβήτητα στην επιτυχή εφαρμογή και αυτού του προγράμματος.
Η λειτουργία καλά οργανωμένων και ποιοτικών Μεταπτυχιακών Σπουδών, με διδάσκοντες ειδικούς και έμπειρους, είναι ο καθρέφτης της ορθής ακαδημαϊκής, εκπαιδευτικής και ερευνητικής πορείας ενός πανεπιστημιακού Τμήματος. Αλάθητο δείκτη επιτυχίας ενός Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών αποτελούν οι κρίσεις των ίδιων των φοιτητών, οι οποίες πρέπει οπωσδήποτε να επιζητούνται.
ΘΕΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
Είναι πανθομολογούμενο ότι η θέσπιση και η επιτυχής λειτουργία του Θερινού Σχολείου συγκαταλέγεται στις θετικότερες αποφάσεις του Τμήματος και της Σχολής.
Μεριμνώντας για την προώθηση της γλώσσας και του πολιτισμού μας και πέραν του ελληνικού χώρου, η Σχολή της Καλαμάτας οργανώνει ανελλιπώς από το 2006 Θερινό Σχολείο για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας σε νέους ομογενείς, σε συνεργασία με την Παμμεσσηνιακή Ομοσπονδία Αμερικής και Καναδά. Σκοπός του Θερινού Σχολείου: η ορθή εκμάθηση της ελληνικής, η γνωριμία των ομογενών με την ιστορία και τον πολιτισμό μας, η κοινωνικοποίησή τους σε αμιγές ελληνικό περιβάλλον και η ενίσχυση της ελληνικής τους συνείδησης.
Το Θερινό Σχολείο έχει δημιουργήσει άρρηκτους δεσμούς με την ομογένεια τα 10 αυτά χρόνια και έχει αποβεί θεσμός για το Τμήμα Φιλολογίας και την κοινωνία της Μεσσηνίας.
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Κορυφαίο γεγονός πολιτισμικής αναβάθμισης αποτελεί η ίδρυση του Ινστιτούτου Έρευνας Βυζαντινού Πολιτισμού (ΙΝ.Ε.ΒΥ.Π.) στο Μυστρά, που λειτουργεί στο πλαίσιο της Σχολής της Καλαμάτας. Προβλέπεται η διττή λειτουργία του ως κέντρου οργανώσεως συνεδρίων και μεταπτυχιακών σπουδών για το Βυζάντιο, το οποίο ορθώς εκλαμβάνεται ως συνδετικός κρίκος αρχαιότητας και νεότερου Ελληνισμού.
Το Ινστιτούτο στεγάζεται σε λαμπρά ανακαινισμένο παραδοσιακό κτήριο στους πρόποδες της Καστροπολιτείας. Οργάνωσε και οργανώνει σημαντικά διεθνή συνέδρια, τα πρακτικά των οποίων εκδίδονται και επαινούνται από Έλληνες και ξένους ειδικούς επιστήμονες.
Ο φορέας αυτός αποτελεί επένδυση για το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και αξίζει να τύχει της αμέριστης στήριξης όλων των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας.
ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑ
Το Τμήμα παρουσίασε πλήθος δραστηριοτήτων στον τομέα της οργάνωσης διεθνών συνεδρίων, διαλέξεων και άλλων εκδηλώσεων, που αποδεικνύουν την επιστημονική του εξωστρέφεια και την αποδοχή του από τη διεθνή κοινότητα. Ενδεικτικά, αναφέρονται:
-Το Διεθνές Συνέδριο για τα 2500 χρόνια από τη Μάχη του Μαραθώνα (2010), τα πρακτικά του οποίου, με τις εισηγήσεις διακεκριμένων επιστημόνων, δημοσιεύθηκαν στο Λονδίνο
-Διεθνείς ημερίδες για τη Ρητορική στην Κλασσική Αθήνα (2011) και την Αφηγηματολογία στην Ελληνική και Λατινική Λογοτεχνία (2012)
-Διεθνές Συνέδριο προς τιμήν της Γ. Ξανθάκη-Καραμάνου (2014) για τις Κοινωνικές Αξίες στην Ελληνική Γραμματεία
-Διαλέξεις διαπρεπών μελών της ελληνικής και διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας, όπως του καθηγητού του Πανεπιστημίου του Michigan Richard Jankο και των μελών της Ακαδημίας Αθηνών, Α. Γεωργιάδη, Π. Λιγομενίδη, Δ. Νανόπουλου και άλλων.
-Αναγόρευση των ακαδημαϊκών – καθηγητών Ευάγγελου Μουτσόπουλου, F. R. Adrados και G. Giangrande σε επίτιμους καθηγητές του Τμήματος.
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Βασικός συντελεστής της θετικής εικόνας του Τμήματος ήταν από την αρχή της λειτουργίας του η άριστη συνεργασία που ανέπτυξε με την κοινωνία της Μεσσηνίας, την Εκκλησία, την Περιφερειακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους φορείς.
Η συνεργασιμότητα αυτή εκδηλώνεται με τη συνοργάνωση συνεδρίων και τη συστηματική προσφορά εκ μέρους του Τμήματος επιμορφωτικών διαλέξεων σε θέματα γλώσσας, λογοτεχνίας και ιστορίας. Ενδεικτικά αναφέρονται τα επιμορφωτικά σεμινάρια που καθηγητές του Τμήματος, με προεξάρχοντα τον κ. Β. Κωνσταντινόπουλο, παρέχουν πιστοποιημένα και αφιλοκερδώς κυρίως σε εκπαιδευτικούς.
Κορυφαία έκφραση των δεσμών με την κοινωνία αποτελεί η συγγραφή ογκώδους τόμου με τίτλο «ΜΕΣΣΗΝΙΑ. Συμβολές στην ιστορία και στον πολιτισμό της», που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Παπαζήση, με χορηγία του κ. Κ. Αρνόκουρου και εκδοτική επιμέλεια της Γ. Ξανθάκη-Καραμάνου. Περιλαμβάνει τεκμηριωμένες εισηγήσεις του επιστημονικού προσωπικού της Σχολής της Καλαμάτας για την Αρχαιολογία, την Ιστορία, τη Φιλολογία και τον Πολιτισμό της ευρύτερης περιοχής της Μεσσηνίας.
ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ
Το Δεκέμβριο 2011 πραγματοποιήθηκε η αξιολόγηση του Τμήματος με βάση το Ν. 3374/2005 από κορυφαίους Ευρωπαίους ειδικούς καθηγητές. Ήταν το πρώτο από τα 10 Τμήματα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου που αξιολογήθηκε και, μάλιστα, με τόσο θετικές κρίσεις. Ενδεικτικά, μνημονεύω το συμπέρασμα των αξιολογητών: «Το Τμήμα Φιλολογίας πέτυχε να καθιερωθεί ως κέντρο Ανώτατης Εκπαίδευσης για τη διαχρονική μελέτη της Ελληνικής Γλώσσας, Λογοτεχνίας και Πολιτισμού, παρέχοντας στέρεη παιδεία για τις νεώτερες γενιές των εκπαιδευτικών. Το Τμήμα Φιλολογίας παρέχει ένα καλά δομημένο και ελκυστικό πρόγραμμα σπουδών, το οποίο φέρουν εις πέρας τα ικανά και αφοσιωμένα στο έργο τους μέλη της ακαδημαϊκής του κοινότητας».
Τελειώνοντας, θέλουμε να πιστεύουμε ότι το Τμήμα θα συνεχίσει την ανοδική του πορεία με εξωστρέφεια, διεθνή παρουσία, τήρηση της αξιοκρατίας, χωρίς εκπτώσεις στην ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου, με γόνιμες συνεργασίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με ακαδημαϊκή συνέπεια και προσήλωση στο σκοπό της λειτουργίας του. Οι ανθρωπιστικές σπουδές αποτελούν το φάρο του ελληνικού πολιτισμού και πρέπει, ακόμη και σε περίοδο κρίσεως, να σηματοδοτούν το άσβεστο ήθος του Ελληνισμού.
Για την αντιγραφή: Παναγιώτης Μπαμπαρούτσης
