Τον Ιούνιο του 2017 μετείχα στις συνεδριάσεις του Τομέα Παιδείας της Ν.Δ., όπου ακούστηκαν οι απόψεις Πανεπιστημιακών από όλη την Ελλάδα σχετικά με την ανώτατη εκπαίδευση. Όλες συνέκλιναν σε μια λέξη: Ασφυξία.
Μια περίπλοκη, δύσκολη καθημερινότητα, διοικητική, εκπαιδευτική, οικονομική, ζητούσε λύση.
Φυσικά, η λύση στην ασφυξία είναι μία: Οξυγόνο. Ελευθερία. Απαλλαγή από το σφικτό εναγκαλισμό του Κράτους. Αυτονομία και αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ. Πραγματική αυτονομία όμως. Όχι σαν και αυτήν που αναφέρεται στην τρίτη μόλις σειρά του κυβερνητικού νόμου, ο οποίος στη συνέχεια δαπανά 102 σελίδες για να ανατρέψει στην πράξη το «αυτοδιοικούμενο».
Σύγχρονοι και αποτελεσματικοί θεσμοί διοίκησης
Πρώτο και κύριο βήμα για την επίτευξη της ουσιαστικής αυτονομίας των ΑΕΙ είναι η δημιουργία σύγχρονων και αποτελεσματικών θεσμών διοίκησης. Τα Συμβούλια Ιδρύματος πρέπει να επανέλθουν. Ήταν πόλος έλξης σπουδαίων Ελλήνων και ξένων πανεπιστημιακών διδασκάλων, οι οποίοι κατέθεταν τις γνώσεις και τις εκπαιδευτικές εμπειρίες που είχαν από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού και τις εφάρμοζαν στα δικά μας ΑΕΙ. Απαραίτητη κρίθηκε η δημιουργία θέσης γενικού γραμματέα, ο οποίος θα είναι επιφορτισμένος αποκλειστικά και μόνο με τη διοικητική λειτουργία του Πανεπιστημίου. Τα ανωτέρω θα συνδυαστούν με τη σαφή περιγραφή των αρμοδιοτήτων του κάθε οργάνου διοίκησης, καθώς και με την έκδοση εσωτερικών κανονισμών λειτουργίας και οργανισμών των ΑΕΙ.
Προγράμματα σπουδών από τους καθηγητές, όχι από τον υπουργό!
Τα προγράμματα σπουδών θα αποφασίζονται από το κάθε ΑΕΙ, που θα ενθαρρύνεται να εισάγει σε αυτά ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα για φοιτητές εκτός Ε.Ε., θα ενισχύει τις μεταπτυχιακές του σπουδές και θα προσφέρει υποτροφίες γι αυτές. Και η απελευθέρωση των σπουδών θα συνοδεύεται από απελευθέρωση της κινητικότητας των φοιτητών, που θα μπορούν να επιλέγουν μαθήματα και να τα παρακολουθούν επί τόπου ή εξ αποστάσεως σε άλλα ΑΕΙ εντός Ελλάδος. Ένα είδος, δηλαδή, ελληνικού «ERASMUS».
Επιπλέον, τα προγράμματα θα περιλαμβάνουν πρακτική άσκηση των φοιτητών εντός των ΑΕΙ, καθώς και σύνδεση των Πανεπιστημίων με τις επιχειρήσεις και την τοπική αγορά εργασίας, ώστε να εξαλειφθεί σταδιακά το ελληνικό φαινόμενο του «άνεργου πτυχιούχου».
Αξιολόγηση
Φυσικά, καμιά δομή και κανένα πρόγραμμα σπουδών δεν μπορεί να… σταθεί χωρίς αξιολόγηση. Αξιολόγηση των δομών, των προγραμμάτων, των διδασκόντων και των διδασκομένων. Αξιολόγηση της οποίας τα αποτελέσματα θα δημοσιοποιούνται για την ενίσχυση της διαφάνειας και της δημόσιας πληροφορίας όσων βρίσκονται σε διαδικασία επιλογής πανεπιστημίου, αλλά και θα συνδέεται με την κρατική χρηματοδότηση, ώστε τα πιο εξωστρεφή, κινητικά πανεπιστήμια με τις καλύτερες φοιτητικές επιδόσεις να λαμβάνουν μεγαλύτερα ποσά. Αυτό είναι το σωστό και το δίκαιο. Ίσες ευκαιρίες σε όλους να επιτύχουν το άριστο και επιβράβευση όσων τα καταφέρνουν.
Έτσι, κρίνεται απαραίτητη η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων και η θεσμική θωράκιση της Ανεξάρτητης Αρχής Πιστοποίησης και Αξιολόγησης και η στελέχωσή της με αξιοκρατία από τη Βουλή. Δεν είναι δυνατόν ολόκληρο το Συμβούλιο της να διορίζεται από τον υπουργό Παιδείας και να περιμένουμε ότι θα… απολαμβάνει λειτουργικής ανεξαρτησίας!
Κατάργηση Ασύλου Ανομίας
Καμία μεταρρύθμιση σαν τις ανωτέρω προτεινόμενες δε θα καταφέρει να αλλάξει τα ελληνικά πανεπιστήμια προς το καλύτερο, εάν δε συνδυαστεί με την κατάργηση του ασύλου. Του ασύλου της ανομίας, της παραβατικότητας, των βανδαλισμών. Αυτή τη στιγμή τα ΑΕΙ της Ελλάδας είναι το μόνα εκπαιδευτικά ιδρύματα του κόσμου όπου δεν κατοχυρώνεται ουσιαστικά η ελευθερία της έρευνας και του λόγου. Όσοι έχετε παιδιά στα πανεπιστήμια, σίγουρα σας έχουν περιγράψει το θράσος και την αυθάδεια των διαφόρων συλλογικοτήτων που διακόπτουν το μάθημα για να πουν «τα δικά τους». Για να μην αναφέρω τις καταλήψεις αιθουσών, το εμπόριο ναρκωτικών, τον ξυλοδαρμό καθηγητών που τολμούν να κάνουν συστάσεις. Οι δημόσιες αρχές θα επεμβαίνουν αυτεπάγγελτα, όπως σε κάθε έγκλημα και οι πρυτανικές αρχές θα ελέγχονται πειθαρχικά για την μη έγκαιρη κλήση των αρχών.
Οικονομική ανεξαρτησία – Νέοι πόροι
Κανενός είδους αυτονομία δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την οικονομική ανεξαρτησία. Εάν τα Πανεπιστήμια συνεχίζουν να εξαρτώνται πλήρως από την κρατική επιχορήγηση, τότε θα συνεχίσουν να βρίσκονται εξαρτημένα από την εκάστοτε κυβέρνηση. Θα γίνεται ό,τι γινόταν πάντα: Το κράτος έδινε τα χρήματα για να λειτουργήσει η εκπαίδευση, το κράτος αποφάσιζε για το πόσους φοιτητές θα δεχτούν τα ΑΕΙ (συχνά με κριτήριο το εάν ήταν έτος εκλογών…), το κράτος αποφάσιζε πόσα και ποια προγράμματα έπρεπε να προσφέρονται, το κράτος ενοποιούσε, δημιουργούσε καταργούσε Σχολές κ.ο.κ. Τα Πανεπιστήμια, λοιπόν, θα πρέπει να ενθαρρύνονται να εφαρμόζουν πρακτικές ΣΔΙΤ για την κάλυψη των αναγκών τους και να αναπτύσσουν κοινές ερευνητικές δραστηριότητες με ιδιώτες, θα πρέπει να έχουν ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο αναζήτησης χρηματοδοτών για την υλοποίηση των πατεντών τους και των επιστημονικών ιδεών τους.
Ελεύθερα Πανεπιστήμια – Υπεύθυνοι πανεπιστημιακοί
Όλος αυτός ο σφιχτός εναγκαλισμός με το κράτος, όπως περιγράφεται παραπάνω, δημιούργησε άβουλες και ανεύθυνες διοικήσεις Πανεπιστημίων, αφού, σε συνδυασμό με την απουσία αξιολόγησης των δομών, ουδείς ενδιαφερόταν για το αποτέλεσμα της διοίκησής του και της εκπαίδευσης που παρείχε.
«Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να ζει ελεύθερος, δηλαδή υπεύθυνος», είπε ο Ζαν Πωλ Σαρτρ και σε αυτήν τη φράση περικλείεται ο προγραμματισμός της Ν.Δ. για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Η Ν.Δ. θα δημιουργήσει το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των υπευθύνων ατόμων. Οι πανεπιστημιακοί θα φέρουν την ευθύνη της διοίκησης, της διαχείρισης, της εκπαίδευσης. Το κράτος θα κρατήσει το ρόλο του επόπτη και του συντονιστή, ενώ θα ενισχύσει οργανωτικά και λειτουργικά τις ανεξάρτητες Αρχές της Παιδείας.
Γιατί το Μέλλον της χώρας μας εξαρτάται από την Παιδεία που θα οργανώσουμε. Οι Έλληνες αξίζουμε και μπορούμε καλύτερα!
Της Πιπίνας Π. Κουμάντου
Μέλους του Μητρώου Πολιτικών Στελεχών της Ν.Δ.
