Μια «ονοματολογιάδα» βρίσκεται σε εξέλιξη τον τελευταίο καιρό. Μικροί και μεγάλοι επιδίδονται σε λεκτικούς διαξιφισμούς για το όνομα που πρέπει να δοθεί στην πΓΔΜ. Άνω Μακεδονία, Βόρεια Μακεδονία, Νέα Μακεδονία κ.λπ. τα ονόματα δίνουν και παίρνουν, χωρίς να στέκεται ουδείς στην ουσία.
«Η Δημοκρατία της Μακεδονίας είναι εθνικό κράτος του Μακεδονικού Έθνους… Είναι η κοιτίδα όλων των Μακεδόνων και έχει υποχρέωση να φροντίζει όλους τους Μακεδόνες, που ζουν στις άλλες χώρες και στα εξωτερικά τμήματα της Ενιαίας Μακεδονίας». Είμαι σίγουρη ότι θα διαβάσατε δυο και τρεις φορές αυτή τη φράση για να σιγουρευτείτε ότι διαβάσατε καλά, όπως έκανα και εγώ. Όμως αυτά αναγράφονται στο προοίμιο του Συντάγματος της πΓΔΜ.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Μια σειρά ενεργειών του κράτους, όπως η απεικόνιση σε χάρτες της Μεγάλης Μακεδονίας «τους», που φτάνει ως τα…Τέμπη, η μετονομασία του αεροδρομίου των Σκοπίων σε «Μέγας Αλέξανδρος», τα σχολικά βιβλία Ιστορίας που καπηλεύονται την ελληνική ιστορία είναι λίγες μόνο από τις πολλές προκλήσεις στις οποίες επιδίδονται οι γείτονες και οι οποίες αποδίδονται εν συντομία με μια και μόνο λέξη: αλυτρωτισμός. Γενιές που μεγαλώνουν με το «πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα είναι»! Γενιές που ζουν με το όνειρο των «αλύτρωτων πατρίδων» της Θεσσαλονίκης, της Βεργίνας, της πεδιάδας του Στρυμόνα!
Ασφαλώς η πολιτική σταθερότητα και η οικονομική ανάπτυξη, μέσω της εισόδου στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ της πΓΔΜ, αποτελούν όφελος για την Ελλάδα. Δείτε πόσο ωφεληθήκαμε από την ειρήνευση με την Βουλγαρία και την είσοδό της στην Ε.Ε. Τα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης, της Καβάλας, της Θεσσαλονίκης είναι, μαζί με την Εγνατία Οδό, οι κύριοι άξονες διεξαγωγής του βουλγαρικού εμπορίου από και προς την Ευρώπη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την τοπική οικονομία.
Λύση λοιπόν, αλλά με ποιες προϋποθέσεις;
Η κυριότερη προϋπόθεση είναι προφανής. Αποκήρυξη του αλυτρωτισμού από τη γειτονική χώρα. Διαγραφή από το Σύνταγμά της των απαράδεκτων άρθρων σαν το παραπάνω. Κατάργηση των «μακεδονικών» χαρτών, αγαλμάτων, ονομάτων. Άλλη προϋπόθεση είναι η χρήση του ίδιου ονόματος τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, δηλαδή να μην πάρουν ένα όνομα με το οποίο θα δηλώνουν την παρουσία τους στα διεθνή φόρα αλλά στο εσωτερικό τους να συνεχίσουν να αυτοαποκαλούνται «Μακεδόνες».
Για πολλούς πρωτοκλασάτους υπουργούς της παρούσας κυβέρνησης (Τσακαλώτος, Γαβρόγλου κ.ά.) «δεν υπάρχει κανένα «εθνικό συμφέρον που να διακυβεύεται αν δοθεί η δυνατότητα στη γειτονική χώρα να διατηρήσει το συνταγματικό της όνομα (Δημοκρατία της Μακεδονίας)». Είναι όμως έτσι; Φυσικά και όχι.
Η «Μακεδονία» σαν περιοχή δεν είχε ποτέ σαφή οριοθέτηση. Ο Μεγαλέξανδρος ονόμαζε «τη χώρα του» «Μακεδονία» (μια περιοχή που σχεδόν ταυτιζόταν με το σημερινό ελληνικό διοικητικό διαμέρισμα), χωρίς όμως να κατοικείται από ξεχωριστό «Μακεδονικό έθνος». Ο Αριστοτέλης και ο Μεγαλέξανδρος ήταν Έλληνες, μιλούσαν ελληνικά, διέδωσαν τον ελληνικό πολιτισμό. Όπως και οι Αθηναίοι, οι Λακεδαιμόνιοι, οι Αιτωλοί. Ούτε «Αθηναϊκό έθνος» υπήρξε ποτέ ούτε «Λακεδαιμόνιο έθνος». Για πρώτη φορά, το 146 π.Χ. οι Ρωμαίοι δημιούργησαν μια τεράστια επαρχία (περιελάμβανε ως και την σημερινή Αλβανία), στην οποία έδωσαν το όνομα «Μακεδονία». Αργότερα, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν υπήρχε διοικητικό διαμέρισμα με το όνομα «Μακεδονία». Το 1929 η περιοχή της σημερινής πΓΔΜ, που ονομαζόταν τότε «επαρχία του Βαρδάρη», έγινε τμήμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας.
Η ονομασία «Έθνος Μακεδόνων» αναφέρθηκε για πρώτη φορά στα κρατικά έγγραφα της Σοβιετικής Ένωσης το 1933. Ο στόχος ήταν προφανής. Να ελεγχθεί πολιτικά ο κρίσιμος γεωπολιτικός χώρος. Τη «δουλειά» ανέλαβε να υλοποιήσει ο Τίτο το 1943, που δημιουργώντας τη γιουγκοσλαβική ομόσπονδη σοσιαλιστική δημοκρατία, μετονόμασε την «περιοχή του Βαρδάρη» σε «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Είχε στο εγχείρημα αυτό την αμέριστη συμπαράσταση των Ελλήνων κομμουνιστών, που ήλπιζαν να τον έχουν σύμμαχό τους, όταν έπαιρναν την εξουσία.
Από τότε μέχρι σήμερα, τουλάχιστον δυο- τρεις γενιές έχουν γαλουχηθεί με τον αλυτρωτισμό εις βάρος της χώρας μας. Είναι θέμα επιβίωσης για αυτούς το να αποκτήσουν το δικό τους έθνος, ώστε να ξεκαθαρίσουν τα εσωτερικά του κράτους και να ενώσουν τους, διχασμένους σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες (Αλβανόφωνες, Σλαβόφωνες, Βουλγαρόφωνες), πολίτες. Η απόσχιση της Εκκλησίας των Σκοπίων από τη Σέρβικη Εκκλησία δεν αποδείχτηκε αρκετά γερή συγκολλητική ουσία. Χρειάζονται κάτι περισσότερο και… το βρήκαν στο ιδεολόγημα «Μακεδονικό Έθνος».
Πάντως η εθνική γραμμή της Ελλάδας που χαράχτηκε στο Βουκουρέστι το 2008 είναι η επικέντρωση στο γεωγραφικό προσδιορισμό, ήτοι ονομασία βασισμένη στις κοινά αποδεκτές, ανάμεσα στα δυο κράτη, ονομασίες ποταμών, βουνών, λιμνών, αέρηδων κ.λπ. Η λέξη «Μακεδονία» δεν είναι γεωγραφικός προσδιορισμός. Η «Μακεδονία» είναι όρος ιστορικός και πολιτικός. Κανένα σοβαρό κράτος δεν ανέχεται ονομασίες που να «συγχέουν» το έδαφός του με τα εδάφη γειτονικού κράτους. Η Γαλλία κάποτε αρνήθηκε να δεχτεί την είσοδο της «Μεγάλης Βρετανίας» στην Ε.Ε. με το συνταγματικό της όνομα (Μεγάλη Βρετανία), γιατί και η Γαλλία έχει ολόκληρη περιφέρεια με το όνομα «Βρετάνη», που στα γαλλικά προφέρεται το ίδιο με το Βρετανία! Και τελικά, η «Μεγάλη Βρετανία» μπήκε στην Ε.Ε. ως «Ηνωμένο Βασίλειο» κι ας τους χωρίζει ολόκληρη θάλασσα της Μάγχης!
Γενικά, το θέμα δεν είναι απλό, ούτε προσφέρεται για «παιχνίδια εξουσίας» και, μάλιστα, μικροπολιτικά. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να το χρησιμοποιεί για να ξεπερνάει τα εμπόδια στην οικονομία, που η ίδια βάζει ακατάπαυστα εδώ και τρία χρόνια. Αρκετά. «Με τον αλυτρωτισμό δεν παίζουμε» όπως είπε και ο πρώην πρωθυπουργός Α. Σαμαράς.
Της Πιπίνας Π. Κουμάντου
Η λέξη «Μακεδονία» δεν είναι γεωγραφικός προσδιορισμός
