Με αφορμή τη θλιβερή εικόνα που αντίκρισα στο κοιμητήριο των Αγίων Θεοδώρων Θουρίας, στις 29/4/2018, ύστερα από επίσκεψή μου σε αυτό και την απόδοση φόρου τιμής σε συγγενικά και φιλικά μου πρόσωπα, αισθάνομαι την υποχρέωση να διαμαρτυρηθώ για τη βεβήλωση που έχει διαπραχθεί σε ορισμένους τάφους, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται ο τάφος του πατέρα μου, καθώς και άλλων συγγενών και φιλικών μου προσώπων, αλλά και συμπατριωτών μου.
Γι’ αυτό και οι σκέψεις που θα κατατεθούν, έχω την πεποίθηση ότι εκφράζουν και τους περισσότερους από τους συγγενείς και φίλους των νεκρών στους πληγέντες τάφους και σε όσους αναμένεται να πληγούν.
Και δυστυχώς, πληροφορήθηκα ότι αυτή η βεβήλωση έχει γίνει με τη συγκατάθεση των Αρχών, τοπικών και ευρύτερων, γιατί προς στιγμήν θεώρησα ότι είχε γίνει τυμβωρυχία από ιερόσυλους! Συνεπώς, λυπάμαι για τις βεβιασμένες, απροσδόκητες, αντιπαραδοσιακές και ανθελληνικές αυτές κινήσεις που ξεπερνούν κάθε ηθική τάξη, διασαλεύουν τους αιώνιους και άγραφους νόμους, που έχουν διαρκή και απαρασάλευτη ισχύ, όπως τονίζει ο Σοφοκλής στην «Αντιγόνη» που διδάσκω για αρκετά χρόνια, στα σχολεία που υπηρετώ, και ταράζουν τις ψυχές των ανθρώπων και μάλιστα των συγγενών και γνωστών που είχαν θάψει αγαπημένα τους πρόσωπα στους συγκεκριμένους τάφους.
Και αναρωτιέμαι ποιος ή ποιοι ανέλαβαν την ευθύνη ή επέδειξαν τόση ανευθυνότητα, ώστε να προχωρήσουν στο έσχατο βήμα ισοπέδωσης των τάφων (γκρέμισμα, σπάσιμο μαρμάρων, απομάκρυνση φωτογραφιών και όλων των συναφών αντικειμένων που κοσμούν έναν τάφο, εγκατάλειψη οστεοκουτιών, αλλά και οστών στους χάσκοντες τάφους!), χωρίς να ειδοποιηθούν, όπως έπρεπε, τα συγγενικά πρόσωπα ονομαστικά. Οι πλείστοι αυτών των τάφων έγραφαν ονόματα οικογενειών. Η προσβολή είναι διπλή: ζώντων και τεθνεώτων. Στους τεθνεώτες έγινε βεβήλωση του χώρου ταφής, κάτι που αντίκειται όχι μόνο στην ελληνική, αλλά και την παγκόσμια ιστορία (όλοι οι λαοί έχουν ταφικά έθιμα και χώρους ταφής), αλλά και προσβολή στους ζώντες, που αφενός δε ζητήθηκε η γνώμη τους για τους νεκρούς τους και αφετέρου θα έπρεπε να παρίστανται στη διάλυση των τάφων, ακόμα κι αν κάποιοι συγκατετίθεντο.
Ποιος ή ποιοι ήξεραν ποιοι τάφοι ήταν κενοί ή ποιοι είχαν μέσα τα οστά; Με ποια σειρά άρχισε η ισοπέδωση των τάφων; Ποιος το αποφάσισε; Γιατί να ισοπεδωθούν μαζικά τάφοι; Υπάρχει επιδημία ασθενειών που οδηγούν στο θάνατο μαζικά και δε θα προλαβαίνονταν οι τάφοι; Ζούμε σε ένα μικρό μέρος και κανένας συνδημότης δεν αρνείται τάφο στο συνδημότη του, αν υπάρχει τόσο σφοδρό πρόβλημα. Εξαντλήθηκαν όλες οι προϋπάρχουσες κινήσεις εξεύρεσης χώρου ταφής πριν από την οριστική και ακραία απόφαση; Όπως ατομική ειδοποίηση-ενημέρωση, έγγραφη συγκατάνευση ατομικής αποδοχής ή απόρριψης για το συγκεκριμένο εγχείρημα, πρόταση ενδεικτικού ποσού πληρωμής και τόσα άλλα.
Πώς αποφασίζουν οι αρμόδιοι, όποιοι κι αν είναι αυτοί, να γκρεμίσουν τάφους σε ένα μικρότερο μέρος από την πόλη, όπου γνωρίζουν πρόσωπα και οικογένειες και όφειλαν να συζητήσουν μαζί τους, όχι να ισοπεδώσουν. Και πώς θα φαινόταν σε αυτούς, εάν βρίσκονταν σε ανάλογη θέση;
Από την άλλη, στο κοιμητήριο υπάρχουν και τάφοι κενοί μεν από νεκρά σώματα, αλλά με επιγραφές παλιές οικογενειών και κατασκευές επίσης παλιές, που έχουν ιστορική αξία και αποτελούν παραδοσιακά, πολιτιστικά και ιστορικά μνημεία. Θα τα καταστρατηγήσει και αυτά η λαίλαπα της ισοπέδωσης ή θα μείνουν ως ιστορικά μνημεία από τη μια, αλλά και έκφραση της ταξικής ανισότητας από την άλλη, θα αντιτεινόταν κάποιος χρησιμοποιώντας αυτές τις σκέψεις ως αντίλογο σε αυτή την ανίερη κίνηση των “αρμοδίων”.
Υπάρχει και η πρακτική πλευρά του ζητήματος: κάθε τάφος είναι ατομικά πληρωμένος, είτε κατασκευασμένος εξ αρχής είτε ανακαινισμένος. Για την καταστροφή που προκλήθηκε ποιος λογοδοτεί; Οι επώνυμοι άρχοντες στην αρχαιότητα λογοδοτούσαν για τις πράξεις τους. Στη σύγχρονη Ελλάδα τι κάνουν οι “επώνυμοι άρχοντες”; Το νεκροταφείο ανήκει στο Δήμο, ο τάφος όμως κατασκευάζεται με προσωπικά έξοδα, εκτός κι αν ο Δήμος ή όποιοι άλλοι συμμετέχοντες, όπως γκρεμίζουν, να χτίζουν και τάφους, για να προβαίνουν στις ισοπεδωτικές τους κινήσεις αργότερα!
Όμως, εμμένω στην ηθική πλευρά του ζητήματος: κάθε τάφος είναι ιερός, ακόμα κι αν είναι κενός. Μέγιστο παράδειγμα το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Με το σύγχρονο σκεπτικό και τις σύγχρονες ενέργειες είναι και αυτό το μνημείο περιττό! Οι τάφοι συνδέονται με τα ιερά και τα όσια της φυλής μας. Εάν καταστρέφονται από συμπατριώτες μας, τότε γιατί να προσάπτουμε κατηγορίες στους Τούρκους ή σε οποιονδήποτε άλλο λαό ότι μας επιβουλεύονται και λεηλατούν την ιστορία μας; Κάθε ζων άνθρωπος θέλει να επισκέπτεται τον τάφο του συγγενή του, του φίλου του, του συγχωριανού του. Συνεπώς, κανένας δεν έχει δικαίωμα να προβαίνει σε τέτοιες κινήσεις, ερήμην αυτών που πρέπει να έχουν γνώση. Το αντεπιχείρημα ότι κάποιοι τάφοι ήταν παλιοί, εγκαταλελειμμένοι και ζημιογόνοι, είναι άτοπο. Ποιος το έκρινε αυτό; Ποιον ρώτησε; Με ποια κριτήρια; Με αυτό το σκεπτικό και όποιος λείπει για ένα χρονικό διάστημα από το σπίτι του, να κριθεί αυτό εγκαταλελειμμένο, με ό,τι συνεπάγεται.
Πλήθος τα αναπάντητα ερωτήματα. Όλοι περιμένουμε μια απάντηση υπεύθυνη, σοβαρή και σύμφωνη με τα δεδομένα της ιστορίας μας και της χώρας μας. Εκτός κι αν σκέψεις τέτοιου είδους θεωρούνται πια ουτοπικές, ρομαντικές, χιμαιρικές και αντιπαραγωγικές.
Προσωπικά, όμως, ως ιδεαλίστρια και μάχιμη εκπαιδευτικός, πέρα από τη λογική και τη γνώση, διδάσκω στους μαθητές μου και το συναίσθημα, τις αξίες, τα ιδανικά, το σεβασμό στους πάντες και τα πάντα, την αγάπη, ενάντια στο ρεύμα των καιρών, πράγματα τα οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση διασαλεύτηκαν και ισοπεδώθηκαν. Γιατί άραγε;
Άννα Πολυχρονοπούλου
Καθηγήτρια φιλόλογος, διευθύντρια Λυκείου, κάτοικος Θουρίας
φώτο αρχείου
